A MUNDET EUROPA TË MBROHET PA AMERIKËN?

Nga gazeta Ekonomisti (The Economist).

Londër, Britani e Madhe | Vdekja e z. Aleksei Navalni (Alexei Navalny), udhëheqësit kryesor të opozitës ruse, në një gulag siberian, më 16 shkurt 2024, do të kishte shërbyer si një tronditje për Evropën.

Por për udhëheqësitt e mbledhur në Konferencën e Sigurisë në Mynih, një mbledhje vjetore e të mëdhenjve të mbrojtjes dhe sigurisë, vdekja e z. Navalni (Navalny) ishte vetëm një nga disa zhvillime ogurzeza për kontinentin.

Më 17 shkurt 2023, ushtria e Ukrainës, e uritur për municionet amerikane nga dështimi i Kongresit për të miratuar një projekt-ligj shtesë për ndihmë, u detyrua të tërhiqej nga qyteti lindor Avdiivka. Kjo i dha z. Vladimir Putin fitoren e tij të parë ushtarake në pothuajse një vit.

Bllokimi në Kongres pasqyron ndikimin e hidhur të z. Danlld Tramp (Donald Trump), kundërshtimi i ashpër i të cilit për ndihmën për Ukrainën i ka shtyrë republikanët të nënshtrohen.

Por fantazma e kthimit të z. Tramp (Trump) në detyrë, në zgjedhjet presidenciale të nëntorit, hodhi një njollë edhe më të errët mbi Mynihun.

Një javë më parë, z. Tramp (Trump) ishte mburrur se i kishte thënë një aleati se nuk do të vinte në mbrojtje të tyre, nëse nuk do të arrinin objektivat e shpenzimeve të NATO-s: “Ju jeni kriminel (delikuent)? Jo, nuk do të të mbroja. Në fakt, unë do t'i inkurajoja ata të bëjnë çfarë të duan.”

Grumbullimi i riarmatimit të Rusisë, përkeqësimi i pozitës së Ukrainës, dhe kthimi i mundshëm i z. Tramp (Trump) në Shtëpinë e Bardhë, e ka sjellë Evropën në momentin e saj më të rrezikshëm në dekada.

Shtetet dhe ushtritë evropiane po pyesin nëse duhet ta kalojnë këtë krizë pa aleatin e tyre gati 80-vjeçar. Pyetja nuk është vetëm nëse Amerika do të braktisë Ukrainën, por nëse ajo mund të braktisë Evropën.

Që Evropa të mbushë hapësirën e lënë nga mungesa e Amerikës, do të kërkonte që ajo të bënte shumë më tepër sesa thjesht të rriste shpenzimet e mbrojtjes. Ajo do të duhet të rishqyrtojë natyrën e fuqisë ushtarake, rolin e parandalimit bërthamor në sigurinë evropiane, dhe implikimet politike të gjera të organizimit dhe strukturës ushtarake.

Në Mynih gjendja shpirtërore ishte e frikshme dhe e vendosur, dhe jo e panikut. Zyrtarët amerikanë dhe evropianë mbeten me shpresë se ndihma amerikane do të shfaqet në Ukrainë.

Më 17 shkurt 2024 z. Petr Pavel, presidenti çek, tha se vendi i tij kishte “gjetur” 800000 predha të cilat mund të dërgoheshin në vend brenda javësh.

Në një intervistë me gazetën Ekonomisti (The Economist), z. Boris Pistorius, ministri i mbrojtjes i Gjermanisë, këmbënguli se prodhimi evropian i armëve po rritej “sa më shpejt që të ishte e mundur”, dhe tha se ishte “shumë optimist” se Evropa mund të mbyllte boshllëqet amerikane.

Të tjerët minimizuan rreziqet e z. Tramp (Trump). “Duhet të ndalojmë rënkimin, ankimin dhe bezdisjen për Trampin”, tha z. Mark Rutte, kryeministri holandez, më 17 shkurt 2024.

“Është në dorën e amerikanëve… Ne duhet të punojmë me këdo që është në pistën e vallëzimit.”

Jo të gjithë janë aq sanguinë. Nëse ndihma amerikane do të zhdukej tërësisht, Ukraina me siguri do të humbiste, thotë një zyrtar amerikan për gazetën Ekonomisti (The Economist).

Z. Pistorius ka të drejtë se prodhimi evropian i armëve po rritet me shpejtësi; kontinenti duhet të jetë në gjendje të prodhojë predha me një normë vjetore prej 1 deri në 2 milionë në fund të këtij viti, duke kaluar potencialisht Amerikën.

Por kjo mund të vijë shumë vonë për Ukrainën, e cila, në vetvete, ka nevojë për rreth 1.5 milion predha në vit, sipas Rheinmetall, një prodhues evropian i armëve.

Dhe ende mungon ndjenja e urgjencës gjatë luftës. Prodhuesit evropianë eksportojnë 40% të prodhimit të tyre të në vendet jashtë BE-së, përveç Ukrainës; kur Komisioni Evropian propozoi që Ukraina duhet të ketë përparësi me ligj, shtetet anëtare refuzuan.

Firmat e armëve të kontinentit ankohen se librat e tyre të porosive mbeten shumë të hollë, për të garantuar investime të mëdha në linjat e prodhimit.

Një disfatë e Ukrainës do t'i shkaktonte një goditje psikologjike Perëndimit, ndërkohë që do të inkurajonte z. Putin.

Kjo nuk do të thotë se ai mund të përfitojë menjëherë. “Nuk ka asnjë kërcënim të menjëhershëm për NATO-n”, thotë admirali Rab Bauer (Rob Bauer), kreu i komitetit ushtarak ndërkombëtar të NATO-s.

Aleatët nuk pajtohen se sa kohë do t'i duhej Rusisë për të rindërtuar forcat e saj në standardin e paraluftës, thotë ai, dhe afati kohor do të varet nga sanksionet perëndimore.

Tre deri në shtatë vjet është diapazoni për të cilin “shumë njerëz flasin”. Por, drejtimi i udhëtimit është i qartë.

“Ne mund të presim që brenda dekadës së ardhshme, NATO do të përballet me një ushtri masive të stilit sovjetik”, paralajmëroi raporti vjetor i inteligjencës estoneza, i botuar më 13 shkurt 2024.

Kërcënimi nuk është vetëm një pushtim rus, por sulme dhe provokime që mund të testojnë kufijtë e nenit 5, klauzola e mbrojtjes reciproke të NATO-s.

“Nuk mund të përjashtohet që brenda një periudhe tre deri në pesë vjet, Rusia të testojë nenin 5, dhe solidaritetin e NATO-s”, paralajmëroi ministri i mbrojtjes i Danimarkës, duke cituar “informacione të reja”.

Disa zyrtarë të inteligjencës evropiane mendojnë se edhe kjo është alarmante. Por frika përfundimtare e Evropës po përballet vetëm me skenarë të tillë.

Evropa e ka menduar prej vitesh një moment të tillë. Në vitin 2019, presidenti francez Emanuel Makron, presidenti i Francës, i tha kësaj gazete se aleatët duhet të “rivlerësojnë realitetin e asaj që është NATO në dritën e angazhimit të Shteteve të Bashkuara”.

Mandati i parë i z. Tramp (Trump), në detyrë, në të cilin ai flirtoi me tërheqjen nga NATO, dhe publikisht mori anën e z. Putin, për agjencitë e tij të inteligjencës, shërbeu si një katalizator.

Ideja e “autonomisë strategjike” evropiane, dikur e shtyrë vetëm nga Franca, u përqafua nga vende të tjera.

Shpenzimet e mbrojtjes, të cilat, filluan të rriten pas pushtimit të parë të Rusisë në Ukrainë në vitin 2014, tani janë rritur në mënyrë dramatike.

Atë vit vetëm tre aleatë të NATO-s arritën objektivin për të shpenzuar 2% të PBB-së për mbrojtjen, i cili, u përcaktua si minimumi i thjeshtë, në samitin e vitit të kaluar në Vilnius.

Këtë vit, të paktën 18 shtete, 62% e aleatëve evropianë, do ta synojnë atë. Shpenzimet totale të mbrojtjes të Evropës do të arrijnë rreth 380 miliardë dollarë - pothuajse të njëjta me ato të Rusisë, kur përshtatet për barazinë e fuqisë blerëse.

TIGËR LETRE.

Megjithatë, këto shifra e kënaqin Evropën. Shpenzimet e saj të mbrojtjes japin në mënyrë disproporcionale pak fuqi luftarake, dhe forcat e saj të armatosura janë më pak se shuma e pjesëve të tyre.

Kontinenti është shumë larg nga të qenit në gjendje të mbrohet nga sulmi i një force të rindërtuar ruse, e cila, mund të shfaqet që në fund të viteve 2020.

Në samitin e vitit të kaluar, udhëheqësit e NATO-s miratuan planet e tyre të para gjithëpërfshirëse të mbrojtjes kombëtare që nga Lufta e Ftohtë.

Zyrtarët e Aleancës thonë se këto plane do të kërkonin rritjen e objektivave ekzistuese (dhe të paplotësuara) të Evropës, për aftësinë ushtarake, me rreth një të tretën.

Kjo do të thotë rreth 50% më shumë shpenzime për mbrojtjen se sot, duke e rritur totalin në 3% të PBB-së. Vetëm Amerika, Polonia dhe Greqia, kjo e fundit e lajkuar nga pensionet e fryra ushtarake, arrijnë sot në atë nivel.

Më shumë para nuk mjaftojnë. Pothuajse të gjitha ushtritë evropiane po luftojnë për të përmbushur objektivat e tyre të rekrutimit, siç është ajo e Amerikës.

Për më tepër, rritja e shpenzimeve pas vitit 2014 dha një rritje alarmante të vogël në aftësinë luftarake.

Një studim i fundit nga Instituti Ndërkombëtar i Studimeve Strategjike, një institut kërkimor në Londër, zbuloi se numri i batalioneve luftarake mezi ishte rritur që nga viti 2015 (Franca dhe Gjermania shtuan vetëm një) ose madje kishin rënë, në Britani me pesë.

Në një konferencë vitin e kaluar, një gjeneral amerikan u ankua se shumica e vendeve evropiane mund të vendosin vetëm një brigadë të plotë (një formacion prej disa mijëra trupash), nëse kjo lypej.

Vendimi i guximshëm i Gjermanisë për të vendosur një brigadë të plotë në Lituani, për shembull, ka të ngjarë të zgjasë rëndë ushtrinë e saj.

Edhe kur Evropa të mundet të prodhojë forca luftarake, shpesh atyre u mungojnë gjërat e nevojshme për të luftuar efektivisht, dhe për një kohë mjaft të gjatë: aftësitë komanduese dhe kontrolluese, si oficerë shtabi të trajnuar për të drejtuar shtabe të mëdha; inteligjencës, mbikëqyrjes dhe zbulimit, të tilla si dronët dhe satelitët; aftësitë logjistike, duke përfshirë transportin ajror; dhe municioni të zgjasë më shumë se një javë apo më shumë.

“Gjërat që mund t'i bëjnë ushtarakët evropianë, ata mund t'i bëjnë shumë mirë”, thotë z. Michael Kofman, një ekspert ushtarak, “por ata zakonisht nuk mund t'i bëjnë shumë prej tyre, ata nuk mund t'i bëjnë ato për shumë kohë, dhe ata janë konfiguruar për periudhën fillestare të një lufte, që do të drejtonin Shtetet e Bashkuara.”

Polonia është një rast udhëzues. Është posteri për riarmatimin evropian. Ajo do të shpenzojë 4% të PBB-së së saj për mbrojtjen këtë vit, dhe shpenzon më shumë se gjysmën e këtyre parave në pajisje, shumë më tepër se objektivi i NATO-s prej 20%.

Ajo po blen një numër të madh tankesh, helikopterësh, obucierësh dhe artileri raketore himarësh - në pamje të parë, pikërisht atë që i duhet Evropës.

Por nën qeverinë e mëparshme, thotë z. Konrad Muzyka, një analist i mbrojtjes, ajo e bëri këtë me pak planifikim koherent, dhe neglizhencë të plotë, se si të ekuipazhohej dhe të mbante ato pajisje, me numrin e personelit në rënie.

Lëshuesit himar të Polonisë mund të gjuajnë deri në 300 km, por vetë platformat e inteligjencës së vendit nuk mund të shohin objektiva në atë distancë. Për këtë do të mbështetet tek Amerika.

Një opsion do të ishte që evropianët të bashkonin burimet e tyre. Për shembull, gjatë 16 viteve të fundit, një grup prej 12 vendesh evropiane kanë blerë dhe operuar së bashku një flotë prej tre avionësh mallrash me rreze të gjatë - në thelb, një program i ndarjes kohore, për transportin ajror.

Në muajin janar, Gjermania, Holanda, Rumania dhe Spanja, ranë dakord të blinin së bashku 1000 raketa të përdorura në sistemin e mbrojtjes ajrore Patriot, duke përdorur pjesën më të madhe për të ulur koston.

E njëjta qasje mund të merret edhe në fusha të tjera, siç janë satelitët e zbulimit. Vështirësia qëndron në ndarjen e plaçkës.

Vendet me industri të mëdha të mbrojtjes - Franca, Gjermania, Italia dhe Spanja - shpesh nuk arrijnë të bien dakord se si duhet të ndahen kontratat midis prodhuesve të tyre kombëtarë të armëve.

Ekziston gjithashtu një shkëmbim midis mbylljes së shpejtë të vrimave dhe ndërtimit të industrisë së mbrojtjes të vetë kontinentit.

Franca është e acaruar nga një skemë e kohëve të fundit, e udhëhequr nga Gjermania, Iniciativa Evropiane e Mburojës së Qiellit, në të cilën, 21 vende evropiane blejnë bashkërisht sistemet e mbrojtjes ajrore pjesërisht, sepse, përfshin blerjen e lëshuesve amerikanë dhe izraelitë së bashku me ata gjermanë.

Kur z. Olaf Sholc (Scholz), kancelari i Gjermanisë, kohët e fundit bëri thirrje që Evropa të adoptojë një “ekonomi lufte”, z. Benjamin Haddad, një ligjvënës francez në partinë e Rilindjes së z. Emanuel Makron, u përgjigj: “Nuk do të arrijmë atje duke blerë pajisje amerikane.”

Prodhuesit evropianë të armëve, argumentoi ai, vështirë se do të punësonin punëtorë dhe do të ndërtonin linja të reja prodhimi nëse nuk do të merrnin porosi.

Këto sfida të dyfishta - ndërtimi i aftësive ushtarake dhe rigjallërimi i prodhimit të armëve - janë të frikshme.

Industria e mbrojtjes e Evropës është më pak e fragmentuar nga sa supozohet shumë, thotë z. Jan Joel Andersson, i Institutit të BE-së për Studimet e Sigurisë, në një punim të fundit: kontinenti prodhon më pak lloje avionësh luftarakë, dhe aeroplanë radarë ajrore sesa Amerika, për shembull.

Por ka joefikasitet. Vendet shpesh kanë prioritete të ndryshme të projektimit.

Franca dëshiron avionë të aftë për transportues dhe mjete të blinduara më të lehta; Gjermania preferon interceptorët me rreze më të gjatë, dhe tanket më të rënda.

Bashkëpunimi në mbarë Evropën për tanket ka dështuar vazhdimisht, shkruan z. Andersson, dhe një përpjekje e vazhdueshme franko-gjermane është në dyshim.

Shkalla e ndryshimeve të kërkuara ngre pyetje më të gjera ekonomike, sociale dhe politike.

Rilindja ushtarake e Gjermanisë do të jetë e papërballueshme pa shkurtuar shpenzimet e tjera qeveritare ose pa hedhur poshtë “frenimin e borxhit” të vendit, gjë që do të kërkonte ndryshime kushtetuese.

Ministri i Mbrojtjes Pistorius thotë se është i bindur se shoqëria gjermane mbështet shpenzimet më të larta të mbrojtjes, por pranon se “ne duhet t'i bindim njerëzit se kjo mund të ketë një ndikim në shpenzime të tjera.”

Z. Thieri Bretoun (Thierry Breton), komisioneri i BE-së i ngarkuar për mbrojtjen, ka propozuar një fond mbrojtës prej 100 miliardë eurosh (108 miliardë dollarë), për të rritur prodhimin.

Znj. Kaja Kallas, kryeministrja e Estonisë, e mbështetur nga z. Makron dhe liderë të tjerë, ka propozuar që BE-ja të financojë këto shpenzime të mbrojtjes me huamarrje të përbashkëta, siç bëri fondin e rimëkëmbjes, që themeloi gjatë pandemisë Covid-19 - i cili mbetet i diskutueshëm ndër anëtarët më të kursyer të shteteve.

Mungesa e fuqisë punëtore në Evropë po nxit diskutime të ngjashme me peshë. Në dhjetor, z. Pistorius tha se “në retrospektivë” Gjermania kishte gabuar në përfundimin e shërbimit të detyrueshëm kombëtar, në vitin 2011.

Në janar, gjenerali Sër Petrik Sendërs (Sir Patrick Sanders), kreu i ushtrisë britanike, tha se përgatitja e shoqërive perëndimore për një bazë lufte, do të ishte një “në tërësi ndërmarrja e kombit”, dhe se Ukraina tregoi se “ushtritë e rregullta fillojnë luftërat; ndërsa ushtritë qytetare i fitojnë ato.”

Vërejtjet e tij shkaktuan një zemërim kombëtar për rekrutimin, megjithëse ai kurrë nuk e përdori këtë fjalë.

Disa vende të Evropës Perëndimore po studiojnë modelet e “mbrojtjes totale” të Suedisë, Finlandës dhe vendeve të tjera të Evropës veriore, të cilat, theksojnë mbrojtjen civile dhe gatishmërinë kombëtare.

SHUMA E TË GJITHA FRIKËRAVE.

Ndoshta aftësia më e vështirë për Evropën për të zëvendësuar është ajo që të gjithë shpresojnë se nuk do të nevojitet kurrë.

Amerika është e përkushtuar të përdorë armët e saj bërthamore për të mbrojtur aleatët evropianë.

Kjo përfshin si forcat e saj “strategjike” bërthamore, ato në nëndetëse, kapanone dhe bombardues, dhe bombat e gravitetit “jostrategjike” më të vogla, me rreze të shkurtër veprimi, b61, të ruajtura në baza anembanë Evropës, të cilat, mund të hidhen nga disa forca ajrore evropiane.

Këto armë kanë shërbyer si garancia përfundimtare kundër pushtimit rus.

Megjithatë, një president amerikan që refuzoi të rrezikonte trupat amerikane për të mbrojtur një aleat evropian, vështirë se do të rrezikonte qytetet amerikane, në një shkëmbim bërthamor.

Gjatë periudhës së parë të z. Tramp (Trump) në detyrë, kjo frikë ringjalli një debat të vjetër mbi mënyrën se si Evropa mund të kompensojë humbjen e ombrellës amerikane.

Britania dhe Franca posedojnë armë bërthamore. Por ato kanë vetëm 500 koka luftarake mes tyre, krahasuar me 5000 të Amerikës dhe gati 6000 të Rusisë.

Për avokatët e parandalimit “minimal”, kjo ka pak ndryshim: ata mendojnë se disa qindra koka luftarake, më se të mjaftueshme për të zhdukur Moskën dhe qytete të tjera, do ta largojnë z. Putin nga çdo aventurë e pamatur.

Analistët e një prirjeje më makabre mendojnë se një megatonazh i tillë i njëanshëm, dhe dëmi joproporcional që do të pësonin Britania dhe Franca, i japin z. Putin një avantazh.

Ky nuk është thjesht një problem numerik. Armët bërthamore britanike tashmë i janë caktuar NATO-s, Grupi i Planifikimit Bërthamor (NPG) i së cilës formon politikën se si duhet të përdoren armët bërthamore.

Parandalimi është operativisht i pavarur: Britania mund të nisë si të dojë. Por kjo varet nga Amerika për hartimin e kokës së saj të ardhshme, dhe bazohet në një grup të përbashkët raketash, të mbajtura në shtetin e Gjeorgjisë.

Nëse Amerika do të ndërpriste të gjithë bashkëpunimin, forcat bërthamore britanike “ndoshta do të kishin një jetëgjatësi të matur në muaj, dhe jo në vite”, sipas një vlerësimi dypartiak të botuar dhjetë vjet më parë.

Në të kundërt, frenimi i Francës është tërësisht vendas, por më i larguar nga NATO: në mënyrë unike midis aleatëve, Franca nuk merr pjesë në NPG, megjithëse ka thënë prej kohësh se arsenali i saj, “nga ekzistenca e tij”, kontribuon në sigurinë e aleancës.

Brenda NATO-s, çështjet bërthamore ishin për një kohë të gjatë në “pjesë e pasme”, thotë Admirali Bauer.

Kjo ka ndryshuar në dy vitet e fundit, me diskutime gjithnjë e më të gjera mbi planifikimin dhe parandalimin bërthamor.

Por planet e NATO-s me siguri varen nga forcat amerikane; planet nuk mund të adresojnë se çfarë ndodh nëse Amerika largohet.

Pyetja se si Britania dhe Franca mund ta plotësojnë atë boshllëk tani po depërton. Më 13 shkurt z. Kristian (Christian) Lindner, ministri i financave i Gjermanisë, dhe kreu i Partisë Demokratike të Lirë pro-biznesit, thirri në Frankfurter Allgemeine Zeitung, një gazetë gjermane, për një “rimendim” të marrëveshjeve bërthamore evropiane.

“Në cilat kushte politike dhe financiare Parisi dhe Londra do të ishin të përgatitur për të ruajtur ose zgjeruar aftësitë e tyre strategjike për sigurinë kolektive?” ai pyeti. “Dhe anasjelltas, çfarë kontributi jemi të gatshëm të japim?”

Mendime të tilla kanë një histori të gjatë. Në vitet 1960, Amerika dhe Evropa menduan për një forcë bërthamore “shumëpalëshe” nën kontroll të përbashkët.

Sot, ideja se Britania ose Franca do të “ndanin” vendimin për përdorimin e armëve bërthamore nuk është fillestare, shkruan z. Bruno Tertrais, një ekspert francez i përfshirë në debat për dekada, në një punim të fundit.

As Franca nuk ka gjasa të bashkohet me NPG-në, ose t'i caktojë NATO-s forcat e saj bërthamore të lëshuara nga ajri, thotë ai.

Por një opsion do të ishte që të dy vendet të pohonin më me forcë se pengesat e tyre do të mbulonin, ose të paktën, mund të mbulonin aleatët.

Në vitin 2020, z. Makron deklaroi se “interesat jetike” të Francës - çështjet mbi të cilat ajo do të konsideronte përdorimin bërthamor - “tani kanë një dimension evropian” dhe ofroi një “dialog strategjik” me aleatët për këtë temë, një pozicion që ai përsëriti vitin e kaluar.

Pyetja është se si kjo do të bëhej e besueshme. Në parandalim, çështja thelbësore është se si t'i bëjmë kundërshtarët - dhe aleatët - të besojnë se një angazhim është real, në vend të një gjesti të lirë diplomatik, që do të braktisej kur aksionet të bëhen apokaliptike.

Z. Tertrais propozon një sërë opsionesh.

Në fund të fundit, Franca thjesht mund të premtojë se do të konsultohet për përdorimin bërthamor me partnerët e saj, nëse e lejon koha.

Në mënyrë më radikale, nëse ombrella amerikane do të ishte zhdukur plotësisht, Franca mund të ftonte partnerët evropianë për të marrë pjesë në operacionet bërthamore, të tilla si sigurimi i avionëve përcjellës për bombarduesit, bashkimi me një grup pune me pasardhësin e mundshëm të aeroplanmbajtëses Karl de Gol (Charles de Gaulle), e cila, mund të presë armët bërthamore, apo edhe vendosjen e disa raketave në Gjermani.

Opsione të tilla mund të kërkojnë përfundimisht “një mekanizëm të përbashkët planifikimi bërthamor”, thotë ai.

Spekulimet e z. Lindner u hodhën poshtë kryesisht nga zyrtarët gjermanë, që folën për gazetën Ekonomisti (The Economist) në Mynih.

Por çështja bërthamore, që përfshin çështjet më të thella të sovranitetit, identitetit dhe mbijetesës kombëtare, tregon boshllëkun që do të lihej nëse Amerika braktis Evropën.

“Do të ketë një doktrinë bërthamore evropiane, një parandalues evropian, vetëm kur të ketë interesa jetike evropiane, të konsideruara si të tilla nga evropianët, dhe të kuptuara si të tilla nga të tjerët”, tha z. Fransua Miteran (François Mitterrand), presidenti i Francës, në vitin 1994.

“Ne jemi larg, larg prej andej.” Sot Evropa është më afër, por ndoshta jo aq afër. I njëjti dyshim që e shtyu Francën të zhvillonte forcat e saj bërthamore në vitet 1950 - a do të sakrifikonte një president amerikan Jorkun e Ri për Parisin? - përsëritet brenda Evropës; a do ta rrezikonte z. Makron Tuluzën, për Talinin?

Çështja në dukje e thatë e komandës dhe kontrollit ushtarak nxjerr në pah çështje të tilla.

NATO është një organ politik dhe diplomatik. Është gjithashtu një burokraci e frikshme, që shpenzon 3.3 miliardë euro në vit, dhe operon një rrjet kompleks shtabesh: një Shtab Suprem të Fuqive Aleate në Evropë në Belgjikë, tre komanda të mëdha të përbashkëta në Amerikë, Holandë dhe Itali, dhe një seri më të vogla më poshtë.

Këta janë trutë që do të drejtonin çdo luftë me Rusinë. Nëse z. Tramp (Trump) tërhiqej nga NATO brenda natës, evropianët do të duhet të vendosin se si ta kryejnë këtë rol.

Një opsion “vetëm për BE” nuk do të funksiononte, thotë z. Daniel Fiott, i Institutit Mbretëror Elcano, një institut spanjoll.

Pjesërisht kjo është për shkak se vetë shtabi ushtarak i BE-së është ende i vogël, i papërvojë, dhe i paaftë, për të mbikëqyrur luftën me intensitet të lartë. Pjesërisht kjo është për shkak se kjo do të përjashtonte Britaninë, shpenzuesin më të madh të mbrojtjes në Evropë, si dhe anëtarë të tjerë jashtë NATO-s si Kanadaja, Norvegjia, dhe Turqia.

Një alternativë do të ishte që evropianët të trashëgojnë strukturat e brendshme të NATO-s, dhe të mbajnë gjallë aleancën pa Amerikën.

Çfarëdo institucioni të zgjidhej, ai do të duhej të plotësohej me oficerë të aftë.

Zyrtarët në formë pranojnë se pjesa më e madhe e planifikimit serioz bie vetëm në disa vende.

Midis evropianëve, thotë z. Olivier Shmit (Schmitt), një profesor në Qendrën për Studime të Luftës në Danimarkë, vetëm “francezët, britanikët, dhe ndoshta gjermanët, në një ditë të mirë, mund të dërgojnë oficerë të aftë për të planifikuar operacione në nivel divizioni dhe trupi”, pikërisht ata nevojiten në rast të një sulmi serioz rus.

Megjithatë, çështja e komandës është në thelb politike. Z. Fiott dyshon se vendet anëtare të BE-së mund të bien dakord për një shifër të barabartë me Komandantin Suprem të Aleatëve në Evropë, gjeneralin më të lartë të aleancës, dhe sipas zakonit, gjithmonë një amerikan.

Kjo mishëron mënyrën sesi dominimi amerikan në Evropë ka shtypur mosmarrëveshjet brenda-evropiane për dekada, siç fiksohet në rrëmujën e luftës së ftohtë, se qëllimi i NATO-s ishte të mbante “amerikanët brenda, rusët jashtë dhe gjermanët poshtë.”

Znj. Sofia Besh (Sophia Besch) nga Carnegie Endowment vëren në mënyrë kaustike se evropianët ende ia besojnë Amerikës çështjet më të mëdha të sigurisë evropiane.

“Përshtypja ime - thotë ajo - është se amerikanët shpesh mendojnë në mënyrë më strategjike për anëtarësimin e Ukrainës në BE, sesa shumë europianë.”

Ajo sheh pak shpresë se Evropa do të sjellë ide të reja të guximshme në samitin e NATO-s të këtij viti në Uashington, në muajin korrik, i cili, do të shënojë 75 vjetorin e aleancës.

PËRGATITJA PËR MË TË KEQEN.

Sigurisht që është e mundur që tronditja për sigurinë evropiane të jetë më pak dramatike sesa frika. Ndoshta Amerika do të kalojë një paketë ndihme.

Ndoshta Evropa do të mbledhë mjaft predha për ta mbajtur Ukrainën. Ndoshta, edhe nëse z. Tramp (Trump) fiton, ai do ta mbajë Amerikën në NATO, duke pretenduar merita për faktin se shumica e anëtarëve të saj - dhe të gjithë ata përgjatë frontit lindor, dhe kështu shumica kanë nevojë për mbrojtje - nuk janë më “delikuentë”.

Madje, disa zyrtarë evropianë mendojnë se z. Tramp (Trump), i cili, është i dhënë pas armëve bërthamore, mund të ndërmarrë hapa drastikë, siç është përmbushja e kërkesës së Polonisë, për t'u përfshirë në marrëveshjet e ndarjes bërthamore.

Për momentin, ka ende debate intensive se sa larg duhet të mbrojë Evropa kundër braktisjes amerikane.

Z. Jens Stoltenberg, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, ka paralajmëruar vazhdimisht se ideja është e kotë.

“Bashkimi Evropian nuk mund ta mbrojë Evropën”, tha ai më 14 shkurt 2024.

“Tetëdhjetë për qind e shpenzimeve të mbrojtjes së NATO-s vijnë nga aleatët e NATO-s jo-anëtare të BE-së.”

Mbrojtësit e vetë-mjaftueshmërisë evropiane përgjigjen se ndërtimi i një “shtyllë evropiane” brenda NATO-s i shërben një qëllimi të trefishtë.

Ajo forcon NATO-n për aq kohë sa Amerika mbetet, tregon se Evropa është e përkushtuar të ndajë barrën e mbrojtjes kolektive, dhe nëse është e nevojshme, hedh bazat në rast të një këputjeje në të ardhmen.

Shpenzime më të larta për mbrojtjen, më shumë prodhim armësh, dhe më shumë forca të afta luftarake, do të ishin të nevojshme, edhe nëse Amerika do të mbetej në aleancë, dhe sipas planeve aktuale të luftës.

Për më tepër, edhe presidentët më eurofilë mund të detyrohen të largojnë forcat nga Evropa, nëse, për shembull, Amerika do të tërhiqej në një luftë të madhe në Azi.

Pyetjet e vështira rreth komandës dhe kontrollit, dhe implikimet e saj për lidershipin politik, ndoshta janë këtu për të qëndruar.

Në rastin më të keq të daljes së plotë të Amerikës nga NATO, do të nevojitej një zgjidhje “e çrregullt”, thotë z. Fiott, ndoshta një zgjidhje që do t'i sillte institucionet e mbivendosura të Evropës në një linjë më të madhe.

Ai sugjeron disa opsione radikale, të tilla si dhënia e vetë BE-së një vend në Këshillin e Atlantikut të Veriut, organi kryesor vendimmarrës i NATO-s, apo edhe një shkrirje e posteve të sekretarit të përgjithshëm të NATO-s dhe presidentit të Komisionit Evropian.

Nocione të tilla duken ende të botës tjetër. Por më pak me çdo javë që kalon.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit