XHAMIA MË E VJETËR E MAROKUT DOLI NGA RËRA E SAHARASË.

Rabat, Marok | Xhamia më e vjetër e zbuluar në Marok ka dalë nga rëra e shkretëtirës midis rrënojave të Sijilmassa-s së lashtë në Marokun jugor.

Me një sipërfaqe prej 2620 metrash katrorë, ajo mund të akomodojë afërsisht 2600 besimtarë.

Kjo perlë arkeologjike, e themeluar midis fundit të shekullit të 8-të dhe fillimit të shekullit të 9-të, tani është një pikë referimi e re në historinë fetare dhe urbane të Magrebit.

Gërmimet e koordinuara nga Ministria e Kulturës kanë filluar që nga viti 2024, por Instituti Kombëtar i Shkencave Arkeologjike dhe të Trashëgimisë nuk e imagjinoi kurrë se do të zbulonte mbi 10 shekuj histori në një sipërfaqe prej afërsisht 9000 metrash katrorë gërmimesh, duke eksploruar atë që literatura e përshkruan si një qytet karusel në qendër të tregtisë midis Magrebit, Afrikës Subsahariane dhe botës mesdhetare.

Në fakt, nën dunat e Saharasë, në qytetin që tani quhet Rissani, një qytet i tërë është rishfaqur, i kompletuar me punishten e vet të monedhave dhe themelet e veta, gjurmë të një lagjeje nga periudha alevite, fragmente të artit islamik dhe objekte që rishkruajnë historinë fetare dhe ekonomike të Marokut, duke konfirmuar rolin qendror të Sijilmassa-s në tregtinë trans-Sahariane dhe ndikimin e Islamit në Marokun jugor.

Gërmimet e shtresave më të hershme të xhamisë kanë zbuluar fragmente me motive gjeometrike, bimore dhe epigrafike, dekorime që përbëjnë dëshminë më të vjetër të artit islamik në Marok.

Qindra fragmente druri të pikturuara (shekulli i 18-të) në kedër polikromatik, me gjurmë të prarimit me fletë ari, u zbuluan gjithashtu, prova e parë materiale e dekorimit arkitektonik alavit në Sijilmassa.

Pak më tej xhamisë, u zbulua një kallëp qeramik holl mjalti, i përdorur për prodhimin e boshllëqeve të monedhave të arit, ende i mbarsur me mbetje ari.

Ky zbulim, unik në Marok dhe i dyti në Afrikë pas Tadmekka (Mali), konfirmon Sijilmassa si një qendër të rëndësishme prodhimi për dinarët e Sijilmassa, nga të cilët, Maroku ruan shembuj të çmuar në muzetë arkeologjikë të vendit.

Ekziston gjithashtu një lagje e plotë banimi nga periudha alavite (shekujt 17-18), e përbërë nga 12 shtëpi të rregulluara rreth oborreve, duke ofruar një pamje unike të jetës shtëpiake; dhoma ndenjeje, hapësira magazinimi, enë tavoline dhe madje edhe mbetje datimesh.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit