PJESA E TRETË | OPERACIONET E GRUPIT UAGNER NË AFRIKË | KU LËVIZ DHE CILAT JANË OBJEKTIVAT E TIJ?

Nga z. Jean-Marie Reure. Tiranë, Shqipëri | Botsvana, Burundi, Republika e Afrikës Qendrore, Çadi, Sudani, Komoret, Kongo, Guinea Ekuatoriale dhe Bisau, Libia, Mali, Madagaskari, Mozambiku, Nigeria dhe Angola janë vetëm disa nga shtetet ku ka qenë prezenca e mercenarëve tashmë famëkeq të Grupit Uagner. Grupi Wagner, i cili ka bërë bujë që nga pushtimi rus i Ukrainës, është vetëm maja e ajsbergut. Shumë grupe të tjera ruse veprojnë në Afrikë dhe në botë, sigurisht me një profil më të matur, por që gjithsesi u shërbejnë interesave të Moskës. Nëse Grupi Uagner është një sui generis, siç tregohet nga përdorimi masiv i tij në teatrin ukrainas, grupet anti-terrorr “Rossiskie System Bezopasnosti (RsB)”, “Mar”, “Enot”, dhe “Patriot”, vazhdojnë të veprojnë pothuajse të patrazuar. Këto grupe janë bërë një element qendror i strategjisë së depërtimit rus në Afrikë, ku Federata Ruse propozon marrëveshje tregtare dhe eksporton armatime, këta aktorë ofrojnë kryesisht shërbime ushtarake dhe inteligjente (shoqërim personal VIP, siguri detare, fushatat e dezinformimit dhe propagandës, dhe madje edhe kundër- operacionet e kryengritjes). Prandaj, politika e jashtme afrikane e Kremlinit është me dy koka, pasi përveç marrëdhënieve të zakonshme dypalëshe, ajo mbështetet në një pjesë të madhe në aktorë nominalisht privatë, të cilët garantojnë një të ashtuquajtur “mohim të besueshëm” në Moskë, dhe për këtë arsye janë të lirë të veprojnë në shkelje të qartë të së drejtës ndërkombëtare dhe të asaj të luftës. Nëse kjo strategji ka pasur disa suksese (Siria, Republika e Afrikës Qendrore, Sudani), ajo gjithashtu ka disa dështime të dukshme. Në Madagaskar, përpjekja për të ndikuar në zgjedhjet presidenciale të vitit 2019, përfundoi pa asnjë rezultat. Gjithashtu në vitin 2019, këtë herë në Mozambik, Grupi Uagner është thirrur për të “zgjidhur” kryengritjen në provincën e Cabo Delgado, në pjesën veriore të vendit. Megjithatë, kontraktorët rezultojnë të jenë jo vetëm të papërgatitur për këtë lloj misioni, dhe të paaftë për të bashkëpunuar me forcat e armatosura vendase, por, edhe të paaftë për të komunikuar për shkak të mungesës së aftësive gjuhësore. Viktima të pritave të ndryshme, pra, pësojnë rregullisht humbje, dhe nuk arrijnë të arrijnë rezultate në terren, deri në atë pikë sa qeveria e Presidentit Nyusi do të detyrohet të tërhiqet nga kontrata me Grupin Uagner, duke bërë që ai të tërhiqet. Megjithëse këto dështime zbulojnë disa mangësi strukturore në politikën afrikane të Moskës, hija e Grupit Uagnerit vazhdon të rrijë pezull mbi kontinent dhe madje duket se do të zgjerohet. A është vërtet kështu? Dhe mbi të gjitha, sa e qëndrueshme është prania e grupit Uagner në Afrikë në terma afatgjatë. Nëse politika afrikane e Rusisë u përshkrua gjatë Samitit të Soçit 2019, Republika e Afrikës Qendrore përbën shtratin e provës për këtë strategji, e cila mbështetet në aktorë gjysmë (ose pseudo) privatë. Edhe pse disa burime raportojnë një pakënaqësi në rritje të popullatës ndaj kontraktorëve rusë, për shkak të ngacmimeve të përsëritura kundër civilëve, dhe akuzave të ndryshme për përdhunime, ky rast sigurisht që mund të konsiderohet si një sukses për Kremlinin. Në fakt, tashmë në vitin 2017, rusët përfunduan një marrëveshje me qeverinë e Banguit për eksportin e armëve dhe materialeve ushtarake. Menjëherë pas kësaj, “instruktorët ushtarakë” të Grupit Uagner hynë në vend. Duke kombinuar një fushatë mjaft të egër kundër kryengritjes që solli rezultate të shpejta në terren, me një shërbim më të gjerë këshillimor politik, të bazuar në propagandë dhe dezinformim, agjentët e Moskës arritën të merrinin nën kontroll vendin. Një nga njerëzit e tyre u bë këshilltar i presidentit për sigurinë kombëtare, ndërsa mercenarët patrullojnë rrugët, dhe mbrojnë zyrën më të lartë në shtet, me një lloj roje pretoriane. Madje kontraktorët vijnë – për një kohë të shkurtër – për të menaxhuar detyrimet doganore të këtij vendi të vogël pa dalje në det. Jo vetëm kaq: duke shfrytëzuar dobësitë e sektorit të sigurisë së Afrikës Qendrore, njerëzit e Grupit Uagner marrin kontrollin e të paktën dy batalioneve të Forcave të Armatosura të Afrikës Qendrore, të trajnuara më parë nga një mision evropian (Eutm-RCA). Afrika Qendrore është një nga shtetet më të vogla afrikane për nga shtrirja territoriale, e pasur me burime natyrore (veçanërisht ar dhe uranium). Grupi Uagner më pas mund të vetëfinancojë praninë e tij në vend përmes nxjerrjes së këtyre burimeve përmes kompanisë “Lobaye Invest”, pronësia e së cilës në mënyrë indirekte fillon nga z. Jevgeni prigozhin. Për sa i përket Malit, çështja është ndryshe. Është vendi i 24-ërt në botë për nga shtrirja territorial, dhe ka një teatër operacionesh mjaft të mbushur me njerëz: në fakt, ekziston një mision i OKB-së (Minusma) i cili sheh një komponent të fortë evropian, një mision trajnimi të BE-së (Eutm-Mali), atë rajonal me forcat e G5 Sahel (Fc-G5S), dhe deri vonë operacioni francez Barkhane i ndihmuar nga task-forca Takuba. Pra, hyrja e Grupit Uagner në këtë teatër operacional i përgjigjet një objektivi më të gjerë, pikërisht atij të shtrirjes së ndikimit të Moskës në një zonë me interes strategjik për Evropën dhe në veçanti për Francën. Nga ky këndvështrim, misioni mund të konsiderohet i suksesshëm, pasi shkakton tensione të pashërueshme mes Parisit dhe Bamakos, të cilat kanë pasur pasoja në trupat franceze, të ndjekura nga afër nga ato të vendeve të tjera evropiane, që po largohen gradualisht nga vendi. Megjithatë, lindin dyshime të rëndësishme për qëndrueshmërinë e pranisë së Grupit Uagner në Mali në planin afatgjatë. Në fakt, “kontraktorët” rusë për këtë teatër nuk kanë mbështetje të mirë logjistike, janë të paktë (sidomos në krahasim me dislokimin e rëndësishëm francez), për një zonë kaq të gjerë dhe duhet të mbështeten në aftësitë logjistike të ushtrisë maliane (Fama). Nuk është e qartë se sa i kushton Grupi Uagner qeverisë Bamako (supozohet rreth 10 milionë dollarë në muaj), dhe si mund ta financojë atë, veçanërisht pasi vendi nuk ka burime të konsiderueshme natyrore. Për më tepër, asnjë kompani ruse deri më sot nuk ka arritur të fitojë të drejtat për nxjerrjen e arit të pranishëm në veri të vendit (në fakt, koncesioni i mbetet një kompanie kanadeze). Nga një këndvështrim thjesht ushtarak, atëherë është e vështirë të mendohet se një grusht njerëzish do të kenë sukses aty ku ushtria franceze ka dështuar në thelb. Nëse operacioni “i fuqishëm” paqeruajtës i porositur nga Parisi nuk arriti të zgjidhte kryengritjen xhihadiste në veri, dhe në qendër të vendit, është e paimagjinueshme që rusët të mund të kenë sukses. Në fakt, që kur rusët hynë në Mali, metodat brutale të përdorura për të neutralizuar grupet kryengritëse vetëm sa kanë rritur pakënaqësinë e popullsisë (veçanërisht të grupit etnik Fulani), duke rritur radhët e rebelëve. Që nga tërheqja e trupave franceze, sulmet nga grupet islamike kanë vazhduar të rriten, ashtu siç janë shtuar veprimet e qeverisë kundër popullsisë civile. Një përzierje e rrezikshme që kontribuon në përkeqësimin e situatës në aspektin e respektimit të të drejtave të njeriut. Kështu, sot në qarqet qeveritare flitet për zëvendësimin e drejtpërdrejtë të kontraktorëve rusë me mjete ushtarake me përdorimin kirurgjik të dronëve, në veçanti të droneve turq “Bayraktar TB2”. Junta në pushtet në Burkina Faso prej disa muajsh duket se është “kurortuar” nga rusët. Në fakt, tensionet me Parisin janë rritur, dhe ka zëra për një rikthim të mundshëm të Grupit Uagner. Megjithatë, asnjë marrëveshje nuk është përfunduar ende zyrtarisht dhe situata e përkeqësuar e sigurisë në Mali ka të ngjarë të frenojë udhëheqësit e Ouagadougou. Ndërsa politika afrikane e Moskës nuk kishte gjasa të arrinte suksese të rëndësishme atje ku Perëndimi kishte dështuar, rreziku i një “shtrirjeje të tepërt” të Grupit Uagner në Afrikë është padyshim i lartë. Nëse përdorimi në këta skenarë të shumtë dhe të ndryshëm do të përfundonte me dështim, politika afrikane e Moskës, e fokusuar në sigurimin e sukseseve ushtarake në një kohë të shkurtër, do të pësonte kështu një goditje të rëndë për imazhin e saj. © Copyright | Agjencia Telegrafike Vox.