___.png)
PUTINI TRADHTAR: SIPAS MEMORANDUMIT TË VITIT 1994 UKRAINA I DORËZOI ARMËT E SAJ BËRTHAMORE RUSISË NË KËMBIM TË PAVARËSISË DHE INTEGRITETIT TERRITORIAL.
- Agjencia Telegrafike Vox
- Apr 16, 2024
- 4 min read
Uashington, Amerikë | Presidentët e Shteteve të Bashkuara, Federatës Ruse dhe Ukrainës, konkretisht Bill Klinton (Clinton), Boris Jelsin (Yeltsin) dhe Leonid Kravçuk (Kravchuk) nënshkruan marrëveshjen në të cilën Ukraina pranoi të hiqte qafe arsenalin e saj bërthamor.
Ukraina ishte fuqia e tretë më e madhe bërthamore në botë.
Rusia, SHBA dhe Britania e Madhe e bindën atë që të hiqte qafe arsenalin, t'ia dorëzonte Rusisë, në këmbim të një garancie për pavarësinë dhe integritetin territorial.
Një premtim, ai i Memorandumit të Budapestit, i cili, tashmë është tradhtuar.
Memorandumi nuk kishte të bënte vetëm me Ukrainën, por edhe Kazakistanin dhe Bjellorusinë: të gjitha shtetet që u bënë të pavarura pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik (në vitin 1991) dhe që e gjetën veten duke pasur në territorin e tyre një seri armësh bërthamore të cilat i përkisnin ish-Bashkimit Sovjektik.
Nga tre shtetet në fjalë, Ukraina ishte ai që kishte më shumë: me rreth 1900 pajisje bërthamore të llojeve të ndryshme, Ukraina e sapoformuar e gjeti veten si fuqia e tretë më e madhe bërthamore në botë.
Udhëheqësit e Ukrainës Leonid Kravçuk, ai i Amerikës (SHBA) Bill Klinton, Britanisë së Madhe (Major) dhe i Rusisë (Yelcin) u takuan në Budapest për të nënshkruar memorandumin historik, në të cilin, përballë heqjes dorë të Ukrainës nga arsenali i saj atomik dhe anëtarësimit në bërthamën e Traktatit të Mospërhapjes, nënshkruesit e tjerë morën përsipër të garantonin pavarësinë dhe sovranitetin territorial të ish-republikës sovjetike.
Kështu, rreth 1900 koka bërthamore u dërguan në Federatën Ruse - e cila e paraqiti çarmatimin ukrainas si zgjidhjen e vetme të mundshme - për t'u asgjësuar gjatë tre viteve në vijim.
Ukraina në atë kohë kishte arsenalin e tretë bërthamor më të madh në botë. Një parandalues i frikshëm, i aftë për të dekurajuar çdo përpjekje të jashtme për agresion.
Me ndarjen e Bashkimit Sovjetik në 15 vende, kokat bërthamore komuniste u gjendën të shpërndara kryesisht në tre shtete. Rusia, e cila ka ende arsenalin më të madh bërthamor në planet.
Kazakistani, një aleat shumë besnik i regjimit të Moskës, dhe në Ukrainë.
Marrëveshja - e nënshkruar pothuajse 30 vjet më parë më pas u shtri në Francë dhe Kinë pas garancive të mëtejshme - ishte rreptësisht e detyrueshme për palët.
Casus foederis në fakt kërkon nga bashkënënshkruesit të ndërmarrin veprime të menjëhershme për të mbështetur dhe mbrojtur Ukrainën, nëse kërcënimet ushtarake ose ekonomike minojnë integritetin e saj.
Për vite me radhë, presidenti Putin ka avancuar tezën e një marrëveshjeje të supozuar historike të arritur me Perëndimin në lidhje me të ardhmen e Ukrainës, duke pretenduar garanci formale që Federata Ruse do të kishte marrë gjatë negociatave dypalëshe Uashington-Moskë dhe bisedimet “4+2” në lidhje me kufirin e supozuar në zgjerimin e NATO-s në Lindje.
Riorganizimi dhe sigurimi i arsenalit atomik sovjetik ishte një shqetësim i madh në vitet pas përfundimit të Luftës së Ftohtë.
Hapi i parë drejt arritjes së një marrëveshjeje ishte nënshkrimi, në vitin 1992, i START-it (Traktati për Reduktimin e Armëve Strategjike) ndërmjet SHBA-së dhe ish-Bashkimit Sovjetik (BRSS), atëherë shtetet pasardhëse të tij.
Por, përpara se t'i bashkohej START-it, Ukraina kërkoi garanci për sigurinë dhe respektimin e kufijve të saj.
Kështu lindi “Memorandumi i Budapestit për Garancitë e Sigurisë”, i vitit 1994, i ndarë në 6 pika.
Vendet nënshkruese (Rusia, Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar) do të respektojnë sovranitetin, integritetin territorial dhe kufijtë ekzistues të Ukrainës.
