LIBIA: THIRRJA E FUNDIT PËR EVROPËN PËR TË FRENUAR DEPËRTIMIN RUS NË DETIN MESDHE.

Tripoli, Libi | Evropa rrezikon të humbasë terren në Libi përgjithmonë.

Në Tripoli, institucionet po shkatërrohen; Bengazi po shfaq armë të reja të përparuara në shkelje të hapur të embargos së OKB-së, ndërsa Moska po konsolidon rolin e saj strategjik në bregun jugor të NATO-s.

Përpjekja e Rusisë për instalime sistemesh raketash në bazën ajrore Tamanhint, në verilindje të Sebha-s, kryeqytetit të Fezzan nën kontrollin e gjeneralit Khalifa Haftar, nuk ka kaluar pa u vënë re nga kancelaritë perëndimore, duke ngritur shqetësime të reja në lidhje me projektimin strategjik në rritje të Rusisë në Mesdheun jugor.

“Ne po i ndjekim shumë nga afër zhvillimet në Libi”, tha një zëdhënës i Bashkimit Evropian.

“Çështja u diskutua në Këshillin e fundit të Punëve të Jashtme dhe do të rikthehet në takimin e ardhshëm në qershor”, tha ai.

Edhe pse Brukseli shmang komentimin mbi lajmet e pakonfirmuara, Komisioni vazhdon të bashkëveprojë me të gjitha palët e interesuara, për të mbrojtur interesat e Bashkimit.

Sipas zyrtarëve dhe ekspertëve që folën në një aktivitet konfidencial të organizuar nga Ecfr, kriza libiane sot përfaqëson simptomën e avancuar të një brishtësie shumëplanëshe - politike, energjike dhe të sigurisë - që Perëndimi nuk mund ta injorojë më.

Rënia e diktatorit Bashar al Assad në Damask ka treguar se sa shpejt mund të shembet një ekuilibër i dukshëm.

Në Libi, përleshjet e armatosura që shpërthyen së fundmi në Tripoli janë vetëm manifestimi i fundit i një sistemi institucional në proces shpërbërjeje dhe në çdo rast produkt i një marrëveshjeje politike dhjetëvjeçare.

Kjo konfirmohet edhe nga rasti i kompanisë private të naftës Akrenu, e cila, theu monopolin e Korporatës Kombëtare të Naftës (NOC), duke shitur naftë bruto libiane jashtë kanaleve zyrtare.

“Pesë vjet më parë do të kishte qenë e paimagjinueshme - shpjegoi një zyrtar i Kombeve të Bashkuara - sot është normale”.

Pushteti i institucioneve qendrore, nga Banka Qendrore deri te Prokurori i Përgjithshëm, është reduktuar në nivelin më të ulët historik, ndërsa aktorët jo-shtetërorë po forcohen.

Ndërkohë, Rusia po konsolidon praninë e saj, pjesë e një strategjie më të gjerë të depërtimit në kontinentin afrikan dhe presionit mbi krahun jugor të NATO-s.

Moska tani është një lojtar i pashmangshëm për çdo zgjidhje diplomatike, qoftë edhe vetëm për shkak të së drejtës së vetos në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.

Përkundrazi, qëndrimi i ShBA-ës është i vështirë për t'u formuluar. Dalja në pension e të dërguarit të posaçëm Riçërd (Richard) Norland, i cili, ende nuk është zëvendësuar, konfirmon përshtypjen e shkëputjes; Uashingtoni sot duket se është përqendruar kryesisht në siguri, duke lënë sferat politike dhe ekonomike të pazbuluara.

“Rusia na paraqet si ish-kolonizatorë dekadentë”, tha një diplomat evropian, dhe ky mesazh po gjen jehonë tek të rinjtë afrikanë.

“Ne duhet të flasim gjuhën e tyre, të kundërshtojmë dezinformimin dhe t’i edukojmë ata mbi vlerat e së vërtetës, transparencës dhe qeverisjes. Por koha po mbaron”, tha ai.

Propozimi për të krijuar një qeveri të re kalimtare në Libi me një mandat të kufizuar në 120 ditë për ta çuar vendin në zgjedhje duket i rrezikshëm dhe paradoksal.

Do të rrezikonte shtimin e një ekzekutivi të tretë në fragmentimin aktual. Po aq ambicioze, por ende pa konsensus, është ideja e një Asambleje Kushtetuese me fuqi sovrane, nga e cila, do të rrjedhte i gjithë legjitimiteti.

Pa një iniciativë evropiane kohezive dhe të besueshme - paralajmërojnë analistët - Libia rrezikon të transformohet përfundimisht, nëse nuk është tashmë, në një laborator gjeopolitik ku konkurrojnë fuqitë rivale; nga Rusia te Kina, deri te aktorët e Gjirit.

Nëse Moska përparon ushtarakisht dhe strategjikisht, Pekini lëviz me një logjikë më ekonomike dhe infrastrukturore.

Pas viteve të investimeve borxhi në punime në shkallë të gjerë, Kina tani po e orienton qasjen e saj drejt kontrollit të zinxhirëve kritikë të furnizimit me minerale, aksesit në porte dhe pjesëmarrjes në projekte energjitike me pasoja për tregjet lokale.

“Kina - vërejti një menaxher perëndimor i sektorit të energjisë - po transformon disa operacione në mundësi ekonomike jo vetëm për veten, por edhe për vendet afrikane, duke ndërtuar një rrjet ndikimi më të heshtur, por po aq efektiv, për t'u pozicionuar në ballë të tregut afrikan të së ardhmes”.

Ky depërtim ekonomik kombinohet me një narrativë anti-perëndimore që, ashtu si ajo ruse, e paraqet Pekinin si një partner jo-gjykues që respekton sovranitetin, në kontrast me një Evropë që shpesh shihet si paternaliste.

Edhe për këtë arsye, sipas disa bashkëbiseduesve, BE-ja duhet të ndërtojë një prani më pragmatike dhe të strukturuar, të aftë të ofrojë zgjidhje të besueshme fitimprurëse për të dyja palët, jo vetëm në afat të shkurtër, por edhe në aspektin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe integrimit rajonal.

Plani Mattei i promovuar nga Italia përfaqëson një hap të parë të dobishëm, por nuk është i mjaftueshëm.

“Ne kemi nevojë për një bllok evropian”, paralajmëroi një akademik afrikan, përndryshe çështjet kritike të Libisë (dhe Afrikës, red.) do të bëhen një problem i pazgjidhshëm për vetë Evropën.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit