___.png)
A BIE GLOBALIZIMI PAS PERËNDIMIT?
- Agjencia Telegrafike Vox
- Apr 13, 2024
- 5 min read
Nga z. Marçelo Veneciani (Marcello Veneziani), filozof dhe shkrimtar italian.
Romë, Itali | Denoncimi i rënies së Perëndimit, i shpallur tash e njëqind vjet, lindi nga një vepër me titullin madhështor dhe të rremë, “Sunset of the West”.
Madhështore jo vetëm për suksesin që pati, as vetëm për kohën me të cilën doli në dritë, pas Luftës së Parë Botërore; por për vizionin e botës, strukturën historike dhe dramaturgjike, analogjitë dhe krahasimet, morfologjinë e gjerë të qytetërimeve që hartoi autori i saj, z. Oswald Spengler.
Por ishte një titull gënjeshtar sepse Perëndimi nuk ra pas Luftës së Parë Botërore; Evropa si qendër e botës u zbeh, perandoritë qendrore u zbehën, por Perëndimi nuk u dobësua.
Në të vërtetë, që atëherë e tutje, ajo që u përkufizua më vonë si Shekulli Amerikan mori formë, e shenjtëruar nga dy luftëra dhe një kolonizim i përhapur kulturor dhe tregtar, dhe jo ushtarak i planetit.
Shekulli i njëzetë ishte shekulli i perëndimorizimit të botës, i cili më pas përkon me amerikanizimin e globit.
Në fund të shekullit të njëzetë, globalizimi zuri vendin e perëndimorizimit.
Sot ekziston perceptimi se globalizimi po shpërbëhet: pra vazhdon në nivelin e teknologjisë, po plasaritet në nivelin e tregut midis ekonomive në konflikt dhe po tërhiqet në nivelin politiko-ushtarak në një luftë të ftohtë shumëpolare mes pushteteve të ndryshme dhe më shumë.
Ishte viti 1914 kur z. Oswald Spengler përfundoi “Rënia e Perëndimit”; pastaj ai titull u bë epigrafi i periudhës së pasluftës dhe sfondi i kultur pessimismus apo mendimi i krizës.
Vepra pa dritën në fund të Luftës së Parë Botërore dhe ishte një triumf shitjesh dhe komentesh.
Ajo u publikua vonë për shkak të luftës, dhe kjo i lejoi z. Spengler të retushonte tekstin.
Për të ardhmen, z. Spengler parashikoi përplasjen përfundimtare midis diktaturës së parasë, teknologjisë dhe financave dhe qytetërimit të gjakut, punës dhe socializmit.
Në fund, parashikoi ai, shpata do të triumfojë mbi paranë, sepse një pushtet mund të rrëzohet vetëm nga një fuqi.
Profecia ishte e saktë në afat të shkurtër: pak kohë më pas komunizmi, fashizmi dhe nacional-socializmi erdhën në pushtet.
Z. Spengler kishte parë larg; por jo shumë larg. Revolta e gjakut kundër arit, e punës kundër kapitalit, u fshi në Perëndim nga luftërat, tragjeditë dhe dështimet.
Pas konfliktit mes politikës dhe ekonomisë, paraja mbeti të dominonte e pakundërshtueshme.
Por pas parave, vuri në dukje z. Spengler, është teknika që fillimisht i shërben njeriut faustian, por më pas e nënshtron atë.
Dominimi i teknologjisë, parashikoi z. Spengler, madje do ta rrëzojë Zotin nga froni.
Z. Spengler i kushtoi një ese depërtuese njeriut dhe teknikës, paralele dhe divergjente nga “Punëtori” i Ernst Junger-it që pa dritën pak më vonë, dhe reflektimet e Heidegger-it mbi teknikën.
Z. Spengler ishte profetik kur ndjeu një konflikt përfundimtar midis sistemit financiar diktatorial dhe Çezarizmit të vullnetit politik, por nuk e fshehu admirimin e tij për Çezarizmin tekniko-financiar dhe ushtarët e tij: inxhinierë, shpikës, sipërmarrës, financierë.
Sipas tij, filozofët janë një gjë e mjerë në krahasim me menaxherët dhe zotërinjtë e financës.
Sipas tij “çdo rresht që nuk është shkruar për t'i shërbyer veprimit më duket i tepërt.”
Ai shkoi aq larg sa tha se “preferonte një ujësjellës romak në vend të të gjithë tempujve dhe statujave të Romës.”
Për z. Spengler, historia është një plejadë botësh të përfunduara të quajtura qytetërime, secila duke iu bindur sistemit të vlerave dhe fatit të saj, në një determinizëm të hekurt; por secili sistem është atëherë relativ në lidhje me të tjerët dhe me kohët; dhe ka një shëmbëlltyrë: lindjen e diellit, majën dhe perëndimin e diellit.
Një qytetërim është absolut brenda vetes, por nuk është i përjetshëm.
Kështu sensi i fatit kthehet në të kundërtën e tij, në relativizëm historik dhe Darvinizëm social, etika e besnikërisë shndërrohet në titanizëm, vitalizmi antiracionalist kthehet në aktivizëm të pastër, Çezarizmi i ndarë nga perandoria e shenjtë bëhet vetëm vullnet për pushtet.
Sa për marksistët, edhe për z. Spengler teoria është në shërbim të praktikës, mendimi është në shërbim të historisë.
Matrica e përbashkët është në Faustin e Gëtes: Në fillim ishte veprimi.
Tek Marksi subjektivizmi revolucionar merr formë në emër të Prometeut, tek z. Spengler subjektivizmi heroik në emër të Faustit dhe qytetërimit të tij.
Por kur revolta e gjakut kundër arit mori formë në Gjermani me nacional-socializmin, z. Spengler u distancua nga Hitleri dhe partia e tij: “Ne donim të hiqnim qafe partitë, por më e keqja mbeti.”
“Racizmi për të është një ideologji e pakënaqësisë ndaj epërsisë hebreje dhe tregon varfëri shpirtërore”, tha ai në veprën e Rosenberg-ut.
Vazhdimi humbi sepse vdiq në '36.
Nga ana tjetër, Hitleri nuk pretendoi të ishte ndjekës i z. Spengler dhe hodhi poshtë idenë e Rënies së Perëndimit.
Regjimi nazist, me urdhër të Gëbelsit, e kundërshtoi filozofin.
Mirëpo, z. Spengler iu prit një mirëseardhje e madhe në Italinë fashiste, ndaj së cilës ai kishte një mendim pozitiv, të cilin e shprehu edhe në dedikimet admiruese për udhëheqësin e tij.
Musolini lexoi z. Spengler, e rishikoi atë, i përktheu Decisive Years dhe, siç vuri në dukje z. Renco de Feliçe (Renzo De Felice), u bë gjithnjë e më spenglerian edhe në polemikat e tij me Gjermaninë naziste.
Ai gjeti te z. Spengler lavdërimet e të rinjve, të shpirtit mesdhetar dhe të romanizmit.
