TË KOLLITESHE ISHTE TË RREZIKOJE VDEKJEN: ARTISTI QË KQYRI BURGUN USHTARAK SEDNAIA TË SIRISË VJEN ME DËSHMI NGA TË MBIJETUARIT E TIJ | TË DËGJOJE BRENDA QELISË ISHTE AKT REZISTENCE.

Damask, Siri | Si artist dhe hetues audio, unë intervistova njerëz që ishin burgosur në një ndërtesë ku tingulli dhe vizioni ishin armatosur. Pra, çfarë duhet të ndodhë me këtë vend monstruoz tani që është çliruar?

Në vitin 2016, kam punuar me Forensic Architecture dhe Amnesty International për të udhëhequr pjesën akustike të hetimit në Sednaia, burgun më famëkeq të regjimit të Asadit.

Që nga fillimi i kryengritjes kundër regjimit në vitin 2011 deri në orët e para të së dielës, burgu kishte qenë i paarritshëm për gazetarët dhe vëzhguesit e pavarur.

Kujtimet e atyre pak njerëzve që janë liruar ishin të vetmet burime në dispozicion për të mësuar dhe më pas për të dokumentuar vrasjet masive, torturat dhe dhunimet që ndodhën atje.

Në Sednaia, kapaciteti i të burgosurve për të parë çdo gjë ishte shumë i kufizuar. Që nga momenti kur të arrestuarit u nxorrën nga shtëpitë e tyre ose u nxorrën nga protestat dhe u hodhën në qeli, atyre iu kishin lidhur sytë.

Në qeli ata mbaheshin në errësirë, u bënë të mbulonin sytë dhe të ktheheshin nga muri në prani të rojeve.

Me kalimin e kohës, ata zhvilluan një ndjeshmëri akute ndaj zërit. Detyra ime, si artist dhe hetues audio, ishte të zhvilloja intervista dëshmitarë dëgjimi me gjashtë të mbijetuar të Sednaia-s, duke përdorur kujtimet e tyre zanore për të ndihmuar në zbulimin e krimeve që ndodhën brenda.

Ashtu si errësira, heshtja u zbatua brutalisht. Të flisje, të kolliteshe apo të lëvizje me zhurmë do të rrezikonte vdekjen.

Edhe kur të burgosurit po rriheshin, ata nuk mund të bënin zhurmë dhe mijëra nga ata që nuk mund të ndalonin veten të bërtisnin u vranë.

Me të mbijetuarit që intervistova, vendosa të përdor tone, zhurmë të bardhë dhe pëshpëritje të rishfaqura për të matur heshtjen dhe presionin vdekjeprurës që ajo ushtronte.

Një përshkrim i asaj heshtjeje ka mbetur me mua që atëherë. Jamali, një dëshmitar që intervistova më tha: “Një nga tingujt më të fortë, përveç zhurmës së tmerrshme të torturave, ishte vrasja e morrave, amplituda e së cilës, tha ai, ishte e barabartë me shtypjen e një farë susami midis gishtit të madh dhe gishtin tregues”.

Nëse keni një farë susami në kuzhinën tuaj, ju lutem ta merrni tani, ta shtypni dhe imagjinoni se çfarë lloj force të dhunshme do të duhej për të ruajtur atë nivel të qetësisë në një ndërtesë që përmban mijëra njerëz.

E vetmja gjë për të shpuar heshtjen ishin rrahjet që do të vibronin muret dhe do të kumbonin nëpër tubat e zbrazët të ujit në qeli.

“Nuk duket sikur dikush po godet një trup”, shpjegoi Jamali, por sikur dikush po shemb një mur.

“E gjithë struktura dridhet”, më tha Salami, ndërsa përshkroi mënyrën se si regjimi armatosi rrjedhën e të gjithë tingullit, në mënyrë që të gjithë të përjetonin një rrahje për një. Dhe pastaj heshtja.

Në vitin 2016, pëshpëritjet, jehonat dhe farat e susamit ishin gjithçka që kishim për të treguar historinë e këtij kampi të vdekjes.

Në pak ditë që kur është çliruar, ne kemi parë tashmë dokumentacionin e asaj që më përshkruan të mbijetuarit.

Në një video një burrë qëndron në pozicionin e nënshtruar, të burgosurit u detyruan të pushtonin në prani të gardianëve dhe ai nuk u përgjigjet çlirimtarëve të tij kur i pyesin për emrin.

Tani që Sednaia është çliruar, puna e praktikave më të prekshme hetimore, siç është antropologjia mjeko-ligjore, do të fillojë për të kuptuar shkallën e këtij krimi kundër njerëzimit.

Hetimi ynë na mësoi se arkitektura e burgut ishte e pandashme nga dhuna që ndodhi brenda.

Në mendjet e të mbijetuarve, përvoja e ndërtesës nuk mund të izolohej nga uria, tortura, kërcënimi i vazhdueshëm i vdekjes dhe privimi shqisor.

E megjithatë tashmë imazhe krejtësisht të ndryshme të Sednaia-s po zbarkojnë në burimet tona të mediave sociale virtuale.

Shohim njerëz që lëvizin nëpër të pa pengesa, me drita ndezur, duke folur me zë të lartë, me sy hapur, ndërsa tingujt e pafund të torturave zëvendësohen nga klithmat e të burgosurve në momentin e çlirimit të tyre.

Sado e tmerrshme që ishte përvoja e tyre, shumë nga të mbijetuarit që intervistuam nuk donin që Sednaia të shkatërrohej.

Ata parashikuan një Siri të lirë, në të cilën, duhet të ruhej kjo armë me maskën e një ndërtese dhe të ruheshin kujtimet që përmban.

Samerit, një dëshmitar tjetër, iu kujtua zhurma e gëzueshme e bukës që përplasej në dysheme jashtë dyerve të qelisë, një zhurmë që do të thoshte se ai do të kishte mjaftueshëm ushqim për të jetuar një ditë tjetër.

Ai donte ta dëgjonte përsëri këtë tingull dhe tha se nëse do të mundej, do ta regjistronte, do ta bënte zilen e tij dhe do ta luante në dasmën e tij.

Kjo përgjigje ndaj një tingulli që përfshinte aq shumë nga tmerri që ai jetoi më mësoi se sa i çmuar mund të jetë kujtimi i dhunës dhe shtypjes.

Sednaia tani duhet të përdoret për t'u shërbyer mijëra jetëve që u ngulitën prej tij.

Ekziston një mundësi për ta përdorur atë për t'u shëruar duke e bërë atë një vend të ruajtjes së kujtimit të mijëra njerëzve që i mbijetuan këtij kampi të vdekjes dhe për ata që nuk e bënë këtë.

Të dëshmosh në Sednaia ishte një akt mbijetese. Dëgjimi dhe identifikimi se ku ishin rojet në çdo kohë mund t'ju ndihmonte të jetonit.

Dëgjimi për detajet e zërit ishte jetik, qofshin darët metalike tingëlluese të gardianëve që zbrisnin shkallët spirale qendrore metalike, ose dekodonin se cila derë qelie hapej - nga zhurma e veçantë e asaj bravë specifike - ose duke dëgjuar sa të burgosur të rinj po silleshin në burg dhe po mbanin në kujtesë çdo emër të dëgjuar të njerëzve që merreshin për ekzekutim.

Të gjitha këto detaje i ndihmuan ata të mbijetonin, por gjithashtu na ndihmuan të tregonim historinë e Sednaia-s për brezat e ardhshëm.

Në këtë mënyrë, këta të mbijetuar-dëshmitarë dëgjues më mësuan se si të dëgjoja dhe të përdorja zërin në mbrojtje të të drejtave të njeriut.

Ndjeshmëria e tyre e mprehtë ndaj tingullit më mësoi se si ky medium mund të jetë një armë torture dhe ndëshkimi kolektiv, por edhe sa efektive mund të jetë dëgjimi si një akt rezistence.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit