KANADA | GJYQTARI KALLIN FISBAI (COLIN FEASBY) I ALBERTËS VENDOSI SE REFERENDUMI I PROPOZUAR PËR NDARJE DO TË ISHTE JOKUSHTETUES.

Albertë, Kanada | Gjykata e Mbretërve të Albertës vendosi të premten se referendumi i propozuar për të ndarë provincën e Albertës nga Kanadaja bie ndesh me Aktin Kushtetues të vitit 1982 dhe qytetarët nuk mund ta iniciojnë referendumin sipas Aktit të Iniciativës Qytetare (CIA).

Gjyqtari Kallin Fisbai (Colin Feasby) sqaroi se vendimi nuk e ndalon Albertën të mbajë një referendum për ndarje tërësisht.

Çështja kryesore para gjykatës ishte nëse CIA lejon një qytetar të bëjë një propozim për referendum kushtetues për pavarësinë e provincës së Albertës.

Ndërsa akti u lejon qytetarëve të propozojnë propozime për referendum politik, legjislativ dhe kushtetues, neni 2(4) kërkon që propozimi të mos bjeri ndesh me nenet 1 deri në 35.1 të Aktit Kushtetues të vitit 1982, i njohur edhe si Karta Kanadeze e të Drejtave dhe Lirive, dhe të Drejtat e Aborigjenëve dhe të Traktateve.

Gjykata vendosi që akti nuk e lejon referendumin kushtetues të propozuar sepse pavarësia e Albertës, siç është propozuar, do të shkelte të drejtat kushtetuese.

Së pari, referendumi i propozuar nuk parashikon asnjë të drejtë kushtetuese që ekziston në një Albertë të pavarur.

Prandaj, gjykata nuk mund të garantojë që të drejtat e garantuara nga Karta do të garantohen në mënyrë të barabartë pas pavarësisë.

Së dyti, meqenëse qeveria federale kanadeze dhe Kombet e Para janë të vetmet palë në Traktatet e Numëruara, të drejtat e Aborigjenëve dhe të Traktateve të afirmuara nga traktatet nuk zbatohen për një Albertë të pavarur.

Për këto arsye, akti nuk e lejon propozimin sepse ai bie ndesh me Kartën dhe të drejtat e Aborigjenëve dhe të Traktateve.

Në vitin 1998, Gjykata Supreme e Kanadasë vendosi në mënyrë të ngjashme se qeveria e Kebekut nuk mund të shpallë pavarësinë në mënyrë të njëanshme.

Kur ka një shumicë të qartë nga provinca që kërkon pavarësi, është detyrë e qeverive provinciale dhe federale të negociojnë të drejtat që u takojnë kanadezëve si brenda ashtu edhe jashtë provincës.

Duke cituar këtë rast, gjyqtari Fisbai (Feasby) tha se:

1- “Rezultati i këtij rasti nuk duhet të jetë surprizë për askënd”.

Vetëm një ditë para se të nxirrej vendimi, Ministria e Drejtësisë e Albertës paraqiti Projektligjin 14 në legjislaturën provinciale.

Projektligji kërkon të shfuqizojë kërkesat e nenit 2(4) dhe të ndërpresë të gjitha procedurat gjyqësore të nisura bazuar në nenin 2.1 të CIA-s, mbi të cilin u mbështet zyrtari kryesor zgjedhor për ta çuar këtë çështje në gjykatë.

Gjyqtari Fisbai (Feasby) shprehu zhgënjim ndaj amendamentit të propozuar, për shpërfilljen e qeverisë për burimet e gjykatës dhe mungesën e respektit për administrimin e drejtësisë.

Ai gjithashtu shkroi se:

1- “Pasoja ligjore e ndërprerjes së këtij procesi para një vendimi do të ishte heshtja e Gjykatës. Nxjerrja me ligj e përfundimit të një procesi gjyqësor është e jashtëzakonshme”.

Edhe Propozuesi i Referendumit, i cili, mund të përfitojë nga veprimet e Albertës, i shkroi Gjykatës mbrëmë duke shprehur shqetësimin se Legjislatura po ndërhyn në një proces gjyqësor të thirrur siç duhet.

Nga ana tjetër, Ministri i Drejtësisë i Albertës, Miki Eimeri (Mickey Amery), tha në një konferencë për shtyp të enjten se amendamenti synon të krijojë një mjedis lejues për të filluar një referendum të pavarur nga procesi gjyqësor.

Ai gjithashtu përsëriti se gjykata ka të drejtë të vendosë për çdo çështje që i paraqitet.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit