FANTAZMAT NDJEKIN TË ARDHMEN E POLONISË | PERSPEKTIVA E BRAKTISJES SË EVROPËS NGA SHBA-ës PO NGRE PYETJE TË THELLA NË VARSHAVË.

Nga Maciej Bukouski (Bukowski).

Varshavë, Poloni | Polonia është pranë një udhëkryqi. Ka qenë atje më parë dhe nuk përfundoi mirë.

E gjithë Evropa përballet me mundësinë shumë reale të një tërheqjeje të ShBA-ës nga roli i saj tradicional i sigurisë - një skenar i ndërlikuar më tej nga një administratë e epokës Tramp, politikat e së cilës tani duket se i forcojnë apo edhe mbështesin ambiciet ruse.

Për polakët, kjo e bën çështjen ekzistenciale. Makthi polak po lihet vetëm për të luftuar i vetëm.

Ajo nuk përballet ende me atë kujtesë të ashpër të historisë së saj të shekullit të 18 -të ose të 20- të, kur u nda dhe u masakrua nga fqinjët xhelozë.

Tani për tani, ajo ruan garancinë e NATO-s evropiane dhe veçanërisht të një Gjermanie demokratike.

Por peizazhi gjeopolitik ka ndryshuar në mënyrë alarmante. Ukraina është nën presionin e ShBA-ës për të pranuar një marrëveshje paqeje dhe për të bërë lëshime, ndërsa pushtuesit të saj rus nuk i kërkohet të bëjë asgjë. Siguria e saj varet nga një fije.

Ndërsa e gjithë arkitektura e sigurisë evropiane lëkundet nga ndryshimi i ShBA-së, klasa politike e Polonisë - si e djathta ashtu edhe e majta - mbetet e bllokuar në një mentalitet të vjetëruar, duke u kapur pas supozimeve të së kaluarës dhe inateve të vjetra që datojnë që nga epoka e Solidaritetit.

Në realitet, bota po përballet me pyetje më të thella. Polonia duhet të përshtatet.

Asetet strategjike të vendit mbeten të rëndësishme. Ajo ka nisur një program të madh modernizimi ushtarak prej shumë miliardësh, duke investuar në tanke dhe avionë të Koresë së Jugut dhe avionë luftarakë amerikanë dhe duke rritur aftësitë e saj të sigurisë kibernetike të brendshme.

Në teori, këto përpjekje e pozicionojnë Poloninë si shtyllën lindore të NATO-s.

Megjithatë, pas këtyre shifrave kryesore qëndron një mungesë kronike e një strategjie koherente të politikës së jashtme.

Për dekada, partitë e të gjitha ngjyrave të Polonisë i kanë parë ShBA-ës si një figurë të largët dhe atërore - garantuesin përfundimtar të pavarësisë.

Jehona e hidhur e Luftës së Dytë Botërore, e një France që dikur refuzoi të sakrifikonte për Gdańsk-un, dhe e një Anglie që lejoi Rusinë ta skllavëronte atë nën Stalinin, të gjitha kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në opinionin publik.

Kjo, së bashku me rrëfimtaritë (narrativat) e fundit të historisë dhe Pax Americana, i qetësoi politikëbërësit në sigurinë e rreme se blerja e pajisjeve amerikane dhe dërgimi i trupave në konfliktet e udhëhequra nga ShBA-ës ishte e mjaftueshme për të siguruar sovranitetin kombëtar.

Nuk ishte, siç po zbulojnë tani polakët.

Ky mendim strategjik i vjetëruar vazhdoi edhe pas aneksimit të Krimesë nga Rusia në vitin 2014.

Pavarësisht se ishin ndër të paktët që dhanë alarmin për ringjalljen e irredentizmit rus, politikëbërësit polakë bënë disa rregullime thelbësore në doktrinën e tyre.

Gjatë periudhës së parë (2005-2007) dhe të dytë (2015-2023) të sundimit të krahut të djathtë të PiS-it, ideja mbizotëruese ishte e thjeshtë: t'i qëndrohet besnike ShBA-ës dhe të shfaqet disiplinë e palëkundur si mbrojtëse të saj.

Në vitet e mëvonshme nën Platformën Qytetare liberale, e njëjta mendësi vazhdoi, megjithëse qeveria u përpoq gjithashtu për marrëdhënie më të mira me Evropën Perëndimore.

Politikanët polakë vazhdojnë të shijojnë komplimentet nga zyrtarët amerikanë që lavdërojnë Poloninë si modelin e rolit të NATO-s, pasi ajo i kushton gati 5% të pasurisë kombëtare për shpenzimet e mbrojtjes - një shifër e shpenzuar kryesisht për sistemet e ShBA-ës.

Megjithatë, një pjesë e konsiderueshme e buxhetit aktual të mbrojtjes është caktuar për 96 helikopterë luftarakë Apache, edhe pse Japonia anuloi dhe Koreja e Jugut rishikon urdhra të ngjashëm në dritën e mësimeve të fituara me vështirësi nga Ukraina në lidhje me rritjen e luftës së bazuar në dron.

Një dobësi tjetër e madhe janë aftësitë e kufizuara satelitore të Polonisë, të cilat, vuajnë nga infrastruktura hapësinore vendase e pazhvilluar, mbështetja në partneritetet e huaja dhe mungesa e aftësive të gjurmimit në tokë dhe të sigurisë kibernetike.

Pas imazhit ndërkombëtar të një fuqie ushtarake në rritje, buxheti mbresëlënës i mbrojtjes i Polonisë mbetet kryesisht i pashpenzuar.

Një numër i madh i porosive dhe një kompleks i paefektshëm ushtarako-industrial vendas nxjerr në pah çështje të vazhdueshme; menaxhim jokompetent, një strategji prokurimi jo koherente, nepotizëm, komunikim të dobët ndërinstitucional dhe koordinim.

Ministrat e njëpasnjëshëm të mbrojtjes janë krenarë për ekspozimin e kontratave të reja - shpesh për pajisje që nuk janë verifikuar plotësisht dhe pa paketat thelbësore të kompensimit që do të siguronin përfitime afatgjata.

Nën rimeso, ushtria polake është në krizë.

Vendimet e dobëta të personelit, mungesa e komandantëve profesionistë dhe proceset kaotike të prokurimeve kanë dobësuar forcat e armatosura.

Ushtria ka vuajtur nga udhëheqja e paaftë dhe promovimet e pahijshme, ndërsa mungesa e planifikimit strategjik koherent ka gërryer më tej efektivitetin operacional.

Strukturat kritike, si trupi i nënoficerëve (NCO), janë përkeqësuar, duke lënë një mungesë të personelit me përvojë.

Nënoficerët me përvojë janë të paktë dhe megjithëse njësi si Forcat e Mbrojtjes Territoriale (WOT) kanë parë rritje numerike, mungesa e burimeve dhe aftësive vazhdon të minojë aftësinë e vërtetë luftarake. Udhëheqësit ushtarakë me përvojë u spastruan për arsye politike nën qeverinë e PiS-it.

Një spirale në rënie demografike godet Poloninë (dhe ushtritë e tjera) rajonale dhe e bën planin e saj për të sjellë trupat e saj profesionale në 300000 një ëndërr.

Pavarësisht kësaj, kryeministri Donald Tusk njoftoi më 7 mars 2025 se ky objektiv tani do të rritet në 500000, duke përfshirë 200000 rezervistë.

Ai gjithashtu dëshiron që vullnetarët meshkuj dhe femra në mesin e popullatës civile t'i nënshtrohen trajnimit ushtarak.

Sëmundja ushtarake dhe burokratike është në kontrast të plotë me ekonominë në lulëzim të Polonisë - një fenomen i nxitur nga brezat e qytetarëve të zellshëm dhe që ndërtojnë pasuri.

Megjithatë, edhe pse kombi përparon, klasa e tij sunduese shfaq paaftësi të habitshme.

Kohët e fundit bëri pranimin de fakto se talenti brenda qeverisë mungonte kur z. Tusk emëroi kreun e një prej firmave më të suksesshme të Polonisë për të udhëhequr përpjekjet për reforma.

Brezat e politikëbërësve polakë kanë hequr dorë gradualisht nga ambicia për të hartuar një politikë të jashtme të pavarur, duke mbivlerësuar rëndësinë gjeografike të Polonisë si një mjet për kontrollin rajonal.

Në sferën e pamëshirshme të politikës ndërkombëtare, natyra urren një vakum.

Nëse Polonia nuk pohon qartë vizionin e vet dhe nuk pozicionohet si një objekt aktiv dhe jo si pasiv, ajo rrezikon të margjinalizohet në një lojë ku përshtatshmëria dhe veprimi vendimtar janë monedhat e vetme të pushtetit.

Zgjedhjet e ardhshme presidenciale polake ofrojnë pak shpresë për një strumbullar strategjik.

Një kandidat kryesor, i dalë nga kampi qeveritar, është i famshëm për ndryshimin e pozicioneve ndërsa erërat politike ndryshojnë, ndërsa tjetri kushtëzoi mbështetjen e tij për Ukrainën me zgjidhjen e çështjeve civilizuese historike midis dy vendeve që datojnë që nga mesi i shekullit të 20-të.

Presidenti në largim, presidenti Duda, pavarësisht se ishte një nga udhëheqësit e paktë ndërkombëtarë të lavdëruar nga presidenti amerikan Danlld Tramp (Donald Trump), nuk është ftuar kurrë në Mar-a-Lago.

Ai fluturoi përtej Atlantikut më 23 shkurt 2025, por mori vetëm 10 minuta nga koha e presidentit amerikan.

Për Poloninë, aksionet janë të mëdha. Një marrëveshje paqeje e ndërmjetësuar nga ShBA-ës, që detyron Ukrainën në lëshime territoriale pa garanci të detyrueshme sigurie, do të ishte një fatkeqësi strategjike.

Kjo do të inkurajonte Moskën, do të destabilizonte Evropën Qendrore dhe Lindore dhe do të përmbyste objektivin e kahershëm të Polonisë për të mbajtur Rusinë larg.

Frymëzimi për udhëheqësit bashkëkohorë të Polonisë duhet të rrjedhë nga një e kaluar jo shumë e largët.

Në periudhën ndërmjet dy luftërave, strategjia e saj bazohej në konceptin e Intermarium - një vizion i një blloku të shteteve sovrane të Evropës Qendrore dhe Lindore që vepronin si një mbrojtës kundër ambicieve perandorake, qoftë nga Rusia apo Gjermania.

Kjo ide, e përkrahur nga udhëheqësi ndërluftëtar Józef Piłsudski, mbetet e rëndësishme ndërsa Atlanticizmi i pas Luftës së Ftohtë zbehet.

Polonia tani duhet të vendosë nëse do të reduktojë mbështetjen e tepërt në kuadrin e sigurisë transatlantike dhe se si mund të duket një alternativë.

Kjo përfshin disa vendime të vështira - mbetet një mosbesim i konsiderueshëm ndaj Gjermanisë, fqinjit gjigant me Perëndimin, i cili, aktualisht po rizgjohet nga letargjia e saj gjeopolitike prej dekadash.

Ky rikalibrim kërkon krijimin e lidhjeve më të forta me partnerët rajonalë si grupi i tetë vendeve baltike-nordik, Ukraina dhe Turqia, si dhe rimendimi i aleancave me Mbretërinë e Bashkuar dhe Francën.

Varshava nuk mund të përballojë më të pretendojë. Një riorganizim i madh i rendit ndërkombëtar është duke u zhvilluar dhe Polonia duhet të shfrytëzojë momentin.

Do të ishte mirë, madje edhe qetësuese, të shihje lidershipin politik të Polonisë të bashkohej dhe të binte dakord për këtë të paktën.

Maciej Bukowski  është një anëtar jorezident në Qendrën për Analizën e Politikave Evropiane (CEPA). Ai është ekspert i diplomacisë klimatike dhe sigurisë së energjisë, dhe kandidat për doktoraturë në Institutin e Shkencave Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin Jagiellonian në Krakov.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit