Agjencia Telegrafike Vox

DHITË MUND TË PARASHIKOJNË TËRMETE DHE SHPËRTHIME VULLKANIKE THONË SHKENCËTARËT.

Londër, Britani e Madhe | Shkencëtarët po rekrutojnë disa punonjës të pazakontë në përpjekjet e tyre për të parashikuar tërmete, shpërthime vullkanike dhe fenomene të tjera natyrore.

Ata po rekrutojnë mijëra dhi dhe kafshë të tjera ferme - si dhe një gamë të gjerë kafshësh të egra - në studime që do të gjurmojnë lëvizjet e tyre nga hapësira.

Programi përdor transmetues të vegjël të vendosur te gjitarët, zogjtë dhe insektet. Lëvizjet e detajuara të këtyre krijesave më pas do të monitorohen nga një satelit special që do të lëshohet vitin e ardhshëm, raporton gazeta britanike Rojtari (The Guardian).

“Qëllimi nuk është vetëm të studiohet se si ata reagojnë ndaj ngjarjeve të afërta natyrore, siç janë shpërthimet vullkanike, por gjithashtu të fitohen njohuri të reja mbi migrimin, përhapjen e sëmundjeve midis kafshëve dhe efektet e krizës klimatike”, thonë studiuesit.

“Shpresojmë përfundimisht të lëshojmë një flotë prej rreth gjashtë satelitësh dhe të krijojmë një rrjet global vëzhgimi që jo vetëm do të sigurojë detaje të lëvizjeve të kafshëve të egra dhe shëndetit të kafshëve në të gjithë planetin, por do të zbulojë se si reagojnë krijesat ndaj fenomeneve natyrore, si tërmetet”, tha udhëheqësi i projektit, Martin Wikelski, i Institutit Max Planck, për Sjelljen e Kafshëve në Gjermani.

“Vlera e studimit të kafshëve në këtë zonë të fundit është demonstruar tashmë në eksperimentet e hershme në Siçili në shpatet e malit Etna”, tha z. Wikelski.

“Ne zbuluam se sjellja e dhive është mjaft e mirë në parashikimin e shpërthimeve të mëdha vullkanike”.

Sensorët treguan se kafshët sillen veçanërisht me nervozizëm përpara një shpërthimi dhe refuzojnë të lëvizin në kullota më të larta, të cilat normalisht do t'i vizitonin me kënaqësi.

“Ata e dinë paraprakisht se çfarë po vjen. Nuk e dimë se si e bëjnë këtë, por e bëjnë”, tha z. Wikelski.

Në mënyrë të ngjashme, studiuesit monitoruan delet dhe kafshët e tjera të fermës në malet e Abruxos (Abruzzo) jashtë Romës dhe zbuluan se edhe ato reaguan në mënyra që parashikuan shtatë nga tetë tërmetet e mëdha në rajon gjatë 12 viteve të fundit.

Historitë e sjelljeve të çuditshme të kafshëve para tërmeteve apo shpërthimeve nuk janë të reja. Historiani Thukididi pohoi se minjtë, gjarpërinjtë dhe nusellat u larguan nga qyteti i Elikit pak para një tërmeti që ndodhi në vitin 373 para Krishtit.

Në mënyrë të ngjashme, tërmeti Haicheng i vitit 1975 në Kinë ndodhi pasi gjarpërinjtë dhe minjtë u panë duke lënë foletë e tyre.

Pse këto kafshë silleshin në këtë mënyrë është më pak e qartë.

“Gjatë ndërtimit të një tërmeti, pllakat tektonike rrëshqasin kundër njëra-tjetrës nën presione të mëdha, dhe kjo nxjerr jonet nga shkëmbinjtë në ajër. Kafshët mund të reagojnë ndaj tij”, tha z. Wikelski, themeluesi i Bashkëpunimit Ndërkombëtar për Kërkimin e Kafshëve duke përdorur Hapësirën (Icarus), një bashkëpunim ndërkombëtar që përfshin ekipe shkencëtarësh nga e gjithë bota.

Icarus u bë i mundur nga një revolucion në teknologjinë e sinjalistikës. Transmetuesit e vegjël dixhitalë - duke përdorur bateri të vogla litium - dhe pajisje të lira dhe të bollshme miniaturë GPS kanë bërë të mundur krijimin e etiketave që peshojnë vetëm disa gram.

“Nga ku nuk mundëm të gjurmojmë shumicën e specieve vertebrore në planet, tani po e kthejmë atë”, tha ekologu i Universitetit të Miçiganit Skat Janko (Scott Yanco), për MIT Technology Review.

Nga z. Erton Duka.

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit