ASTRO-TURIZMI GREK: NJË DRITARE DREJT UNIVERSIT NGA MALI PSILORITIS I KRETËS.

Ishulli i Kretës, Greqi | Observatori në Anogeia në Kretën qendrore është bërë një pikë qendrore e sinergjive ndërkombëtare dhe e planeve për zhvillimin e astroturizmit.

Një dritare drejt universit nga mali Psiloritis.

Observatori Skinakas në Kretën qendrore ishte një sipërmarrje e përbashkët midis Universitetit të Kretës, Fondacionit për Kërkim dhe Teknologji - Hellas (FORTH, ish Qendra Kërkimore e Kretës) dhe Institutit Max Planck për Fizikën Jashtëtokësore.

Ne shikojmë termometrin e makinës të bjerë 10 gradë nga 30 Celsius ndërsa largohemi nga fshati Anogeia në Kretën qendrore ndërsa bëjmë ngjitjen në Observatorin Skinakas në majën e malit Psiloritis (Ida).

Sa më lart të ngjitemi, aq më i zhveshur bëhet peizazhi, me tufa dhish dhe deshësh të zinj me brirë mbresëlënës të përdredhur që shtrihen në faqet e kodrave.

Ne dallojmë një nga tre kupolat e observatorit, i cili drejtohet nga z. Vassilis Karmandaris (Charmandaris), profesor i fizikës në Universitetin e Kretës dhe drejtor i Institutit të Astrofizikës në Institutin e Teknologjisë dhe Kërkimit (ITE).

Ai po na pret me një xhaketë me logon Skinakas dhe e kuptojmë pse sapo dalim nga makina.

Temperatura këtu është 19 gradë Celsius por ndjehet si -1. Jemi 1750 metra mbi nivelin e detit.

Ne mund të shohim bregdetin verior të Kretës dhe Detin Egje dhe në anën tjetër, bregdetin jugor të ishullit dhe detin Libian.

Dielli po perëndon dhe horizonti është i lyer me nuancat e kuqerremta. Atmosfera është e pastër kristal. Shfaqen yjet e parë.

Ideja për të krijuar një observator në Skinakas u ngjiz në verën e vitit 1984.

Universiteti i Kretës, Fondacioni për Kërkim dhe Teknologji - Hellas (FORTH, më parë Qendra Kërkimore e Kretës) dhe Instituti gjerman Max Planck për Fizikën Jashtëtokësore (MPE) bashkuan forcat për të ndërtuar dhe operuar një teleskop për mësimin e astronomisë për studentët e universitetit dhe për të kontribuar në kërkimin e objekteve qiellore si kometat dhe mjegullnajat.

Profesorët Ioannis Papamastorakis dhe Gerhard Haerendel, në atë kohë drejtor i MPE, ishin të rëndësishëm në nisjen e projektit.

“Vizioni i themeluesve dhe pionierëve të observatorit ishte i thjeshtë dhe në të njëjtën kohë ambicioz: Të krijohet në Greqi një observator modern, i cili, jo vetëm të trajnojë brezin e ri të studentëve në Universitetin e Kretës në teknikat moderne të eksplorimit të universit, por, të ishte gjithashtu një njësi kërkimore e pajisur mirë, që tërhiqte shkencëtarë të shquar, grekë dhe të huaj”, tha z. Karmandaris (Charmandaris).

Pionierët e projektit ishin me fat: Kometa e Hallei (Halley) pritej të shfaqej në pranverën e vitit 1986.

Hera e fundit që ishte parë nga Toka ishte në vitin 1910, një ngjarje që kishte shkaktuar njëfarë paniku publik.

Por viti 1986 ishte ndryshe dhe për krijuesit e Observatorit Skinakas, kjo ishte ngjarja ideale për të vendosur si datën e nisjes.

“Në një kohë rekord, vetëm 16 muaj pas donacionit nga Bashkia e Anogeias, rruga për në majë u shtrua me asphalt - jo e lehtë - dhe ndërtesa për teleskopin e parë përfundoi”.

“Inaugurimi u bë më 12 Prill 1986, me një turmë njerëzish që ndoqën hapjen dhe aparatin e parë dixhital në Greqi në një teleskop 30 cm që fotografonte kometën e Halley-s teksa kalonte qiellin”, tha z. Karmandaris (Charmandaris).

Ndërtimi i ngrehinës pasoi në vitin 1988 dhe ajo u bë menjëherë mikpritëse e shkollës së parë të Astrofizikës Vëzhguese në Greqi.

I autorizuar në vjeshtën e vitit 1995 dhe ideal për vëzhgimin e galaktikave dhe grupimeve të yjeve, teleskopi më i madh dhe më modern, me diametër 1.3 metra, erdhi më vonë.

Në vitin 2006, në bashkëpunim me Universitetin e Tubingenit, në Skinakas u instalua një teleskop i tretë 0.6 metra. Ky teleskop Cassegrain është plotësisht robotik dhe i drejtuar nga rrjeti dhe mund të përdoret në internet edhe nga astronomët amatorë.

“Këta tre teleskopë optikë kanë trajnuar dhjetëra studentë universitarë dhe pasuniversitarë nga Greqia dhe jashtë saj. Ata kanë kontribuar gjithashtu në botimin e rreth 300 punimeve, pothuajse dyfishi i atyre të kontribuar nga të gjithë observatorët e tjerë në vend së bashku”, shpjegon z. Karmandaris (Charmandaris).

Drejtori i Skinakas thotë se ky observator i veçantë kontribuoi në ngritjen, në vitin 2018, të Institutit të Astrofizikës pranë ITE, i cili, shton ai, i dha një dinamikë dhe fleksibilitet të ri.

Dy teleskopë të rinj optikë, një me pasqyrë 1 metër, i sponsorizuar nga Greqia, dhe një me një pasqyrë 1.2 metra, me financim nga programi i Rimëkëmbjes Evropiane, pritet të vendosen në funksion për observimin e qiellit të natës nga fundi i vitit 2024 dhe 2025.

Përveç kësaj, në bashkëpunim me studiues nga Shtetet e Bashkuara dhe me financim nga Fondacioni Kombëtar i Shkencës i vendit (NSF), observatori do të fillojë funksionimin e 16 teleskopëve të vegjël në vitin 2025, të cilët, së bashku me një grup të ngjashëm në SHBA, mund të fotografojnë çdo pikë në qiell brenda dy sekondave.

“Këta tre teleskopë optikë kanë trajnuar dhjetëra studentë universitarë dhe pasuniversitarë nga Greqia dhe jashtë saj”.

“Qëllimi i asaj që është e para, është të regjistrojë dritën nga momenti fillestar i shpërthimeve të supernovës, por edhe të përcaktojë vendndodhjen e burimeve që lëshojnë valë gravitacionale”, tha ai.

Ne hyjmë shkurtimisht në një nga observatorët dhe shohim një zotëri të ulur përpara një sërë ekranesh që shfaqin objekte astronomike.

Është Dr. Efthymios (Makis) Palaiologou, një shkencëtar mbështetës i teleskopit, i cili ka dalë në pension, por vazhdon të kalojë shumë kohë përpara dritares drejt yjeve.

Z. Palaiologou është bashkëautor, me z. Ioannis Papamastorakis, i albumit fotografik “Skinakas Observatory: A View to the Universe” (i vitit 2011).

Me të janë edhe dy studentë të fizikës, të cilët janë vullnetarë në Skinakas.

“Mos ndizni dritën”, na udhëzon z/ Palaiologou. Kupola është hapur dhe yjet duken qartë.

Amerikanët thonë se “qielli është kufiri”. Jo edhe në Skinakas, ku falë financimit prej 3.3 milionë eurosh nga Këshilli Evropian i Kërkimeve dhe një donacioni prej 1.4 milionë eurosh nga Fondacioni Stavros Niarchos, një studiues nga Instituti i Astrofizikës dhe një profesor nga Departamenti i Fizikës i Universitetit të Kretës janë në kërkim të përgjigjeve për pyetjet e pazgjidhura.

Si e përthithin saktësisht vrimat e zeza materien që bie në to dhe në të njëjtën kohë krijojnë materie që largohen me shpejtësi të madhe dhe cila është forma tredimensionale e fushës magnetike të galaktikës sonë?

Një rol të rëndësishëm ka luajtur edhe Bashkia e Anogeisë.

“Ajo siguroi fonde nga Autoriteti Rajonal i Kretës për riparimin dhe rikonstruksionin e rrugës që të çon në majën e Skinakasit, ndërsa ka nisur edhe ndërtimin e Star School, një ndërtesë me shumë qëllime në observator”.

“Funksionimi i saj pritet të veprojë si një katalizator për organizimin e aktiviteteve të përbashkëta arsimore dhe kulturore si dhe programeve astroturistike”.

Është e vështirë të imagjinohet një përvojë më e mirë sesa të pish raki krete në majën e malit Psiloritis ndërsa vëzhgon kalimin e Venusit përpara diskut diellor (një fenomen i rrallë që është fotografuar nga astronomët e Skinakas).

Qendra e të dhënave: Observatori Skinakas është përzgjedhur gjithashtu nga Agjencia Evropiane e Hapësirës për të vepruar si një terminal për marrjen e të dhënave nga hapësira.

“Kostoja e lëshimit të një sateliti ka rënë. Janë tashmë 9000 atje dhe ato pritet të kalojnë 100000 deri në fund të dekadës”, tha z. Karmandaris (Charmandaris).

“Të gjithë këta satelitë dërgojnë të dhënat që mbledhin nga hapësira në tokë, jo me valë radio, por me lazer afër infra të kuqe.

Ato lejojnë transmetimin e një vëllimi shumë më të madh të të dhënave, por ndryshe nga valët e radios, kërkojnë teleskopë modernë në tokë dhe kushte të mira moti, sepse nuk mund të depërtojnë në retë.

Rrezet e diellit në vendin tonë dhe veçanërisht në Kretë janë të bollshme, gjë që na jep një avantazh krahasues strategjik”, tha ai.

Observatori është certifikuar më tej për të vëzhguar pozicionin e satelitëve me orbitë të ulët që kalojnë qiellin në pak minuta.

“Ekosistemi universitar i Kretës dhe njohuritë e studiuesve jo vetëm të Institutit të Astrofizikës, por edhe të Institutit të Strukturës Elektronike dhe Laserit të ITE, lejojnë sinergjitë të zhvillohen dhe të kontribuojnë në zhvillimin e infrastrukturave dhe teknologjive të reja.

Ato mund të çojnë në mundësi të reja biznesi me përfitime të rëndësishme ekonomike, të ngjashme me atë që filloi nga Kreta dhe laboratorët e ITE (FORTH në anglisht) 35 vjet më parë me spin-off-in e parë në internet, FORTHnet”, tha z. Karmandaris (Charmandaris).

Fëmijët që numërojnë yjet: Pak më vonë, kthehemi në makinat tona dhe z. Karmandaris (Charmandaris) në Topos tou Voskou (Vendi i Bariut), përsëri në Anogeia, një hapësirë ​​që është rinovuar nga autoriteti komunal, dhe që pret takimin vjetor të Shoqatës së Miqve të Astronomisë së Kretës.

Instituti i Astrofizikës gjithashtu kontribuon në këtë ngjarje.

Atje, në errësirë, një grup astronomësh të rinj të rinj po shikojnë përmes thjerrëzave të një rreshti teleskopësh.

Gëzohemi teksa dëshmojmë me sy të lirë një yll spektakolar. Astronomët e duhur janë pranë për të ndihmuar të rinjtë.

Aty është hëna, me të gjitha malet dhe krateret e saj. Fëmijët e duan atë.

Për një moment kthehem dhe shikoj në veri. Pyes veten, si do të duket Observatori Skinakas në vitin 2062, kur kometa e Hallei (Halley) e radhës të shfaqet?

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit