___.png)
Jorku i Ri, Amerikë | “Hej shok!” një çiklist na thirri me një theks australian teksa pedalonte në rrugën shkëmbore të dheut që shërben si rruga kryesore e fshatit Theth thellë në Alpet Dinarike të Shqipërisë.
Së bashku me mikun tim dhe shoqëruesin e udhëtimit, Dejv, nuk kisha parë një set tjetër biçikletash për katër ditë.
Në qershor, Dejvi dhe unë hipëm në një pjesë të rrugës së re të çiklizmit 2500 milje Trans Dinarike që lidh Shqipërinë dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor përmes Alpeve Dinarike, të njohura si “Bjeshkët e Nemuna”.
Itinerari fillon në Slloveni, duke kaluar nëpër pjesë të largëta të Kroacisë, Bosnjë dhe Hercegovinës, Serbisë, Malit të Zi, Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut në rrugët publike me një përzierje zhavorri, papastërtie dhe asfalti.
Duke mbuluar kaq shumë terrene, Trans Dinarika është në gjendje të ofrojë diçka për lloje të ndryshme çiklistësh, pavarësisht nga përvoja dhe aftësia.
Siç mësuam shpejt, ecja me biçikletë në Trans Dinarike nuk është si çiklizmi në Alpet Franceze apo Dolomitet Italiane, megjithëse me gurë gëlqerorë dhe faqe shkëmbore të pjerrëta, disa nga terrenet duken jashtëzakonisht të ngjashme.
Në Francë dhe Itali, ka çiklistët në çdo kalim të ngjitjeve të njohura, dyqane riparimi biçikletash në shumicën e qyteteve dhe një kulturë çiklizmi prej dekadash.
Në Shqipëri dhe Mal të Zi, Dave dhe unë shkuam ditë pa parë asnjë dyqan biçikletash dhe rrugë të gjata pa as një dyqan ushqimesh.
Por peizazhi të lë pa frymë, rrugët janë të qeta dhe kjo zonë rurale po shndërrohet me padurim në një destinacion turistik.
“Ideja është të prezantojmë Ballkanin pozitivisht dhe të frymëzojmë njerëzit që ta shohin Ballkanin nga një këndvështrim tjetër dhe në një mënyrë të qëndrueshme”, tha Jan Klavora, një slloven dhe një nga krijuesit e Trans Dinarikës.
“Është një rrugë ekonomike sepse e sjell biznesin në një zonë që ka nevojë. Është gjithashtu kulturor sepse bashkon zonat që u ndanë nga lufta dhe i lidh të gjitha”.
Rajoni i Ballkanit Perëndimor përjetoi trazira të rëndësishme politike, sociale dhe kulturore në shekullin e 20-të, veçanërisht pas Luftës së Dytë Botërore.
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në gjashtë shtete të veçanta, luftërat jugosllave, një seri konfliktesh etnike nga viti 1991 deri në 2001, shkaktuan vdekjen e 140000 njerëzve.
Ngadalë, ekonomia e rajonit po përmirësohet dhe turizmi konsiderohet një aspekt kyç.
Turmat tashmë po vërshojnë drejt Kroacisë dhe po përhapen në brigjet e Adriatikut drejt Shqipërisë dhe Malit të Zi.
Por rruga Trans Dinarike shkon thellë në male, një zonë që është ende shumë më pak e vizituar.
“Çiklistët janë klientë të mirë. Ne hamë shumë, ndalojmë për drekë dhe darkë dhe flemë diku ndryshe çdo natë. Është një motor i madh ekonomik”, tha Klavora.
PODGORICË, MALI I ZI DERI NË TAMARE, SHQIPËRI.
Me një kohë të kufizuar, Dejvi dhe unë u drejtuam në zemër të Alpeve Dinarike në Mal të Zi.
Kishim paketuar një filtër uji, pajisje riparimi dhe GPS, dhe të dy kishim biçikleta zhavorri me goma 38 milimetroshe.
Planifikuam të pedalonim një lak 200 miljesh me shumë rritje të lartësisë dhe të kalonim nëpër male nga Mali i Zi në Shqipëri.
Zgjodhëm një rrugë që ofronte ngjitje mahnitëse në malet e larta, me rrugë të qeta dhe një ekuilibër asfalti dhe zhavorri, në mënyrë që të mund të mbulonim shumë tokë çdo ditë, por të shijonim ende pjesë të zbrazëta pa makina.
Blejmë ushqim gjatë rrugës, ndalonim sa herë që hasnim në një dyqan ushqimor dhe rezervuam hotelet dhe bujtinat tona paraprakisht, duke përdorur akomodimet e listuara në faqen e internetit të Trans Dinarikes dhe duke paguar dhomat tona me para në dorë. (Nuk më pëlqen çiklizmi me qindra euro, por shumë pak vende marrin karta krediti dhe ATM-të nuk u gjetën pasi u larguam nga Podgorica, kryeqyteti i Malit të Zi.)
Laku ynë nisi nga Podgorica, me një ngjitje mbi kanionin e Moraçës dhe pamje nga viadukti i Mala Rijekës, ura më e lartë hekurudhore në Evropë.
Ne u larguam herët, duke duruar një diell të nxehtë, por takuam temperatura më të ftohta pas 7200 këmbësh ngjitjeje në male.
Pas një zbritjeje të shkurtër në një luginë me lartësi të lartë, ndaluam në restorantin Ribnak, një kasolle me dru, ku lumi rrjedh direkt nën kuvertë dhe kamerierët kapin peshkun e shërbyer për drekë pranë këmbëve tuaja.
Ishte shumë herët për drekë, por ne kishim patate të skuqura dhe bakllava para se të vazhdonim.
Itinerari prej 56 miljesh i ditës ishte kryesisht në rrugë të asfaltuara, por pamë shumë pak trafik. (Është e mundur të ndash udhëtimin në dy ditë, duke qëndruar në Kolashin, një fshat i vogël në brigjet e lumit Tara.)
Pas bakllavasë, ne u ngjitëm edhe 6 milje të tjera të kalimit në Stavna, një koleksion postesh të kasolleve malore të rrethuara nga majat. Ne u përshëndetëm në bujtinë Kobil Do me një gotë rakie (ose rakije), një pije tradicionale e distiluar e kumbullës e njohur në Ballkan.
“Ngjitjet më madhështore të Ballkanit nuk krahasohen me fuqinë e rakisë së kumbullës”, tha Dejvi ndërsa ne pinim ngadalë alkoolin 40% të vëllimit - ose 80-rezistent - pije.
Bujtina shërben darkë dhe mëngjes, dhe dhomat janë në vila individuale me krevate teke dhe dushe.
Dita e nesërme filloi me një zbritje të gjatë, të pjerrët, me zhavorr të trashë deri në qytetin e Andrijevicës dhe në luginën përgjatë lumit Lim poshtë. (Një rrugë e asfaltuar aty pranë është një alternativë, por për ne, pamjet panoramike ia vlente zbritja paksa pikante.)
E bëra rënien time të vetme të udhëtimit kur u futa në një shkurre për të shmangur rrëshqitjen nga një kalim dhe isha mirë.
Lulet e egra po lulëzonin, madje edhe me tym nga zjarret në Greqi, pamja e Kucki Kom-it, majës më të lartë të masivit të Komovit, ishte spektakolare.
Pasi u ribashkuam me asfaltin 9 milje më vonë, kaluam përmes luginës për një ngjitje të butë dhe më pas zbritëm në fshatin Gusinje.
Dikur në kryqëzimin e rrugëve tregtare osmane midis Shqipërisë veriore, Malit të Zi dhe Kosovës, sot Gusinje po transformohet, me një rinovim të pazarit të saj qendror dhe një shtytje për t'u bërë një qendër e ngjarjeve sportive - ku pret triatlonet dhe Kampionatin Evropian Skyrunning, në të cilin vrapuesit lundroni në kreshtat e pjerrëta, të gjitha mbi 6600 këmbë.
Është një udhëtim 4 milje nga Gusinja në kufirin shqiptar, ku ne kishim vulosur pasaportat tona në një ndërtesë të vogël prej druri nga një agjent kufitar, i cili dukej i befasuar kur pa dikë fare, e lëre më dy çiklistë.
Përtej kufirit, u zhytëm në ujërat e pastra të lumit Vermosh, një pushim nga vapa e pasdites.
Ngjitja e fundit e ditës sonë kishte pamje nga gryka e Tamarës në lumin Cem, një nga lumenjtë e fundit të Evropës me rrjedhje të lirë.
Me temperaturat mbi 90 gradë Fahrenheit, zbritja ndihej si të kalonim në një tharëse flokësh, por ne u përshëndetëm nga një mikpritës miqësor dhe me ajër të kondicionuar të shkëlqyer në Guesthouse Rireyiana në fshatin Tamarë.
Përtej sheshit të qytetit, stafi i restorantit të sapohapur Ujëvara ishte më se i lumtur që na shërbeu një darkë të shkëlqyeshme dhe të hershme në 16:45 me troftë vendase dhe sallatë shqiptare.
Tamarë në Shkodër: Nga Tamara në Theth do të ishte një tjetër ditë e madhe ngjitjeje, me afro 7000 këmbë rritje në lartësi mbi 50 milje dhe pas vapës së pasdites së mëparshme, vendosëm të largoheshim herët.
Duke u zgjuar në orën 5 të mëngjesit për një mëngjes me biskota, banane dhe lëng pjeshke - opsionet e dyqaneve ushqimore ishin, le të themi, të kufizuara - u ngjitëm në disa kalime shumë të bukura dhe më pas një ngjitje më graduale në Bogë, posta e fundit përpara Thethit.
Jo aq shumë qytet, Boga ofron mundësi akomodimi dhe ndalesa të vogla pushimi me ujë të ftohtë dhe pije të tjera.
Ishte vetëm ora 9:30 e mëngjesit, por me temperaturat në rritje, ne ndaluam vetëm pak para ngjitjes së fundit të gjatë, e cila ju sjell në Parkun Kombëtar të Thethit, i cili ka shumicën e majave të Shqipërisë mbi 6500 këmbë.
Para udhëtimit, imagjinoja male të thyer, fshatra të vegjël dhe rrugë të gjata e të zbrazëta, por gjithsesi isha i befasuar nga sa pak çiklistë pamë, veçanërisht në rrugë dhe shtigje me zhavorr që ishin perfekte për çiklizëm. Largësia e madhe më befasoi gjithashtu.
“Shqipëria ndihet si Dolomitët italianë, por me më pak makarona dhe më shumë shkretëtirë”, tha Dejvi në majë të një ngjitjeje, ku ndeshim me një memorial prej guri për Baronin Franc Nopça (Franz Nopcsa), një gjeolog hungarez, paleontolog dhe specialist në studimet shqiptare që vdiq në vitin 1933.
Një zbritje e gjatë na gjeti në Theth, një fshat i vogël i përbërë kryesisht nga bujtina dhe disa restorante.
Ne mbaruam çiklimin atë ditë dhe festuam me një drekë tre-orëshe me mish qengji, fergesë (një pjatë tradicionale shqiptare me speca të kuq të pjekur, domate dhe gjizë), bukë misri, sallatë shqiptare dhe birrë vendase në Bar Restaurant Jezerca.
Ne ndamë një tavolinë me një çift që po bënin autostop dhe po bënin çanta shpine nga Austria në Greqi.
Thethi është një destinacion popullor shëtitje me një kullë mbyllëse 400-vjeçare, e cila historikisht u ofronte strehë njerëzve të përfshirë në gjakmarrje.
Pas një nate në Kompleksin Zorgji, një shtëpi familjare e shndërruar në një bujtinë, ne filluam ditën tonë të fundit duke u ngjitur përsëri në të njëjtën zbritje dhe u nisëm drejt Shkodrës, një qytet i rëndësishëm në veri të Shqipërisë me gati 2200 vjet histori të regjistruar që ndodhet midis liqenit të Shkodrës dhe ultësirat e Alpeve Shqiptare.
Duke përfunduar ciklin, morëm një taksi përtej kufirit për në Podgoricë për 60 euro (65 dollarë) me një shofer që kishte kaluar 40 vjet në policinë shqiptare përpara se të dilte në pension.
U ndalëm në shtëpinë e tij rrugës për të shkarkuar 15 enë me ujë për familjen e tij. Doja të flisja shqip, sepse dukej se kishte histori të shkëlqyera.
“Ata thanë se është pjesa më e egër e Evropës dhe nuk u zhgënjye asnjëherë”, tha Dejvi ndërsa ngarkuam biçikletat tona në taksi.
Këshilla praktike: Opsionet e akomodimit, restorantet, mbushjet e ujit dhe ndalesat piktoreske janë shënuar të gjitha në të dhënat e itinerarit Trans Dinarikes, të disponueshme për shkarkim.
Organizatorët rekomandojnë përdorimin e një biçiklete zhavorri me goma 38 deri në 42 milimetra.
Gomat më të gjera do të ofrojnë më shumë stabilitet në seksionet e zhavorrit, por ju humbni shpejtësinë dhe efikasitetin në seksionet e shtruara.
Sillni para të mjaftueshme për ushqim, strehim dhe urgjenca për të gjithë udhëtimin.
Prisni të paguani rreth 50 euro në natë për akomodimin për dy persona dhe diku nga 10 deri në 30 euro për person për vaktet, në varësi të asaj që keni porositur.
Morëm pica për 7 euro, por shpenzuam për një drekë me shumë pjata në Theth që përfundoi me rreth 30 euro secila me pije.
Shumica e vendeve nuk kanë lexues të kartave të kreditit dhe të gjithë pranojnë euro, ndonjëherë edhe franga zvicerane dhe dollarë amerikanë, por zakonisht do të bëjnë ndryshim në monedhën vendase.
Nga z. Erton Duka.
© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox
Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit
Comments